در بخش دیگری از روایت شهدای پیش از ظهر عاشورا، رشادتهای اصحاب وفادار امام حسین(ع)، چون عمرو بن خالد، سعد، بریر بن خضیر و نافع بن هلال به تصویر کشیده میشود؛ کسانی که با وفاداری و شجاعت، در سختترین لحظات تا پای جان در کنار امام(ع) ایستادند و جاودانه شدند.
در نخستین حمله سپاه دشمن پیش از ظهر عاشورا، جمعی از اصحاب باوفای امام حسین(ع) از جمله نصر بن ابینیزر، نعمان بن عمرو راسبی، نعیم بن عجلان، عبدالله بن عمیر و دو برادر وفادار، با فداکاری و رشادت تا پای جان در کنار امام(ع) ایستادند و به شهادت رسیدند.
امام حسین(ع) در روز عاشورا پس از دعوت به صلح و رد هرگونه ذلت، با سخنان خود سپاه عمر بن سعد را مخاطب قرار داد و بر شهادت، پایداری و رسوایی دنیای فانی تأکید کرد؛ این خطبه به عنوان لحظهای کلیدی در تاریخ حماسه عاشورا شناخته میشود.
امام حسین(ع) در دومین خطبه عاشورا ضمن رد هرگونه سازش ذلتبار با سپاه عمر بن سعد، پیام شجاعت، وفاداری و ایستادگی مقابل ظلم را بیان کردند و هشدار دادند که دینفروشی و طمعورزی عاقبتی جز تباهی ندارد و با اندک یارانش آماده شهادت شدند.
امام حسین(ع) در صبح عاشورا پس از اقامه نماز، یاران خود را به صبر و استقامت دعوت کردند و در خطبهای تاریخی، ضمن معرفی مقام و نسبتشان با پیامبر(ص)، دلایل قیام خود را بیان و با دعا و آرایش نظامی، سپاه نبرد را آماده کردند.
امام حسین(ع) در شب عاشورا با برداشتن بیعت، یاران را آزاد گذاشت، اما آنان با وفاداری و اخلاص، تا آخرین لحظه کنار امام ایستادند. با اقدامات حفاظتی، سفارش به غسل و دعا و توصیه به صبر و شکیبایی، امام اصحاب و خاندان خود را برای روز عاشورا آماده ساخت.
در روز تاسوعا، با وجود محاصره لشکر دشمن و پیشنهاد اماننامه برای فرزندانامالبنین، حضرت عباس(ع) و برادرانش وفاداری خود به امام حسین(ع) را اثبات کردند و امان عبیدالله را طرد کردند.
در روز هفتم و هشتم محرم به دستور عبیدالله بن زیاد، آب فرات بر امام حسین(ع) و اهلبیتش بسته شد و تشنگی به اوج رسید؛ در این ایام، تلاشهای مذاکره و حتی پیشنهاد آشتی امام(ع) راه به جایی نبرد و عمر بن سعد، میان وعده دنیوی و آخرت گرفتار ماند.
در حالی که عبیدالله بن زیاد، حاکم کوفه، با وعدہ عطایا و تهدید مردم را برای جنگ با امام حسین(ع) بسیج میکرد، بسیاری از سپاهیان از رفتن به کربلا اکراہ داشتند. با این حال، او با اعزام فرماندهانی چون شمر بن ذیالجوشن و حصین بن نمیر و جمعآوری لشکری بالغ بر ۲۰ هزار نفر، بر فشارها افزود و حتی با اعدام فراریان، سعی در ایجاد رعب و وحشت داشت.