نشست مجازی «هوش مصنوعی و جامعه انسانی» در دانشگاه مازندران برگزار شد

به گزارش ایکنا از مازندران، نشست علمی تخصصی «هوش مصنوعی و جامعه انسانی» از سوی انجمن علمی هوش مصنوعی و جوامع بشری دانشگاه مازندران و با همکاری جهاددانشگاهی استان، امروز سوم دی‌ماه به‌صورت مجازی برگزار شد و ۲۸۰ نفر از دانشگاه‌ها و مؤسسات علمی سراسر کشور به صورت مجازی مشارکت داشتند.

در ابتدای این نشست، همایون افرابندپی، دبیر علمی و عضو هیئت علمی گروه مهندسی کامپیوتردانشگاه مازندران اظهار کرد: امروزه هوش مصنوعی یک مفهوم صرفاً دانشگاهی و تحقیقاتی نیست، بلکه به مجموعه تکنولوژی‌هایی اشاره می‌کند که در جنبه‌های مختلف زندگی انسان‌ها نقش‌های مهم و تعیین‌کننده بازی می‌کند و به سختی می‌توان جنبه‌هایی از زندگی انسان امروز را یافت که هوش مصنوعی به آن راه پیدا نکرده باشد.

وی با بیان اینکه بانکداری، کشاورزی، صنعت، حمل و نقل، آموزش، سرگرمی و حتی فنون جنگ تنها بخشی از جنبه‌های زندگی انسان است، امروز با بهره‌برداری از هوش مصنوعی دچار دگرگونی گسترده شده‌اند، افزود: نکته قابل توجه اینکه این دگرگونی‌ها مختص یک فرهنگ و یا جغرافیای خاص نبوده بلکه تقریباً تمامی انسان‌های کره زمین با فرهنگ‌های مختلف و در جغرافیای مختلف از این تکنولوژی تأثرپذیر می‌شوند.

افرابندپی تصریح کرد: در این میان تعداد محدودی از کشور‌ها به‌عنوان تولیدکنندگان تکنولوژی‌های هوش مصنوعی شناخته شده و تعداد بسیار زیادی از کشور‌های جهان نیز مصرف‌کنندگان این تکنولوژی‌ها هستند و ایران نیز اگرچه پیشرفت‌های گسترده‌ای در کاربرد‌های نظامی و برخی کاربرد‌های صنعتی هوش مصنوعی، داشته همچنان به‌عنوان تولیدکننده این تکنولوژی شناخته نمی‌شود.

وی افزود: ناگفته پیداست هوش مصنوعی وارداتی، اثرات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی وسیعی در کشورمان ایران به عنوان یک کشور مصرف‌کننده ایجاد می‌کند و سؤال مهم در این میان این است که آیا ما باید از اثرات منفی این تکنولوژی بترسیم و از همه‌گیر شدن آن در کشور جلوگیری کنیم و یا با در نظر گرفتن اثرات مثبت آن، این تکنولوژی را با آغوش باز و بدون محدودیت پذیرا باشیم.

افرابندپی گفت: به نظر می‌رسد پاسخگویی به این سؤال نیازمند بحث و بررسی دقیق جنبه‌های مختلف هوش مصنوعی و اثرات آن توسط متخصصان حوزه‌های مختلف است تا به این صورت بتوان راهکار‌های مناسب جهت به حداقل رساندن اثرات منفی این تکنولوژی را شناسایی کرد. این موضوع در کشور‌های مختلف جهان اعم از پیشرفته در حال پیشرفت و یا جهان سوم در حال پیگیری است. 

وی افزود: سال‌هاست که متخصصان علوم کامپیوتر به همراه متخصصان آموزش و نیز روانشناسان در حال بررسی اثرات استفاده از تکنولوژی‌های دیجیتال و هوش مصنوعی توسط دانش‌آموزان مدارس هستند. چندی پیش وزیر آموزش و پرورش سوئد با مطالعات انجام شده در این حوزه به حمایت از قانونی پرداخت که استفاده از تکنولوژی‌های دیجیتال و بررسی هوش مصنوعی را در مدارس محدود می‌کند.

در ادامه آرمان مردانی، عضو هیئت علمی گروه جامدات دانشکده مهندسی مکانیک دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل، درباره «جمهوری عددی، (آنچه از حکمرانی گونه بشر به ماشین سپرده می‌شود)، گفت: با رد نظریه هیئت بطلمیوسی و پیشنهاد نظریه داروین، حال نوبت به خروج داوطلبانه گونه بشر از مرکزیت گزینش حاکمان است. به عبارتی تا به حال به دور از آنکه چه روشی برای انتخاب حاکمان در نظر گرفته می‌شده، چه ریش‌سفیدسالاری، قدرت‌سالاری، دودمان‌سالاری، اندیشه‌سالاری، گروهک‌سالاری چه مردم‌سالاری، آنچه به‌عنوان انتخاب‌کننده دیوان‌سالاران یا همان بازو‌های اجرایی تمدن به‌کار گرفته می‌شده، یک انسان یا دسته‌ای از انسان‌ها بوده‌اند.

وی افزود: از آنجایی که بشر گونه‌ای متشکل از چهار نیروی متوازن درونی تصمیم‌ساز، شامل منطق، تخیل، تقلید و غریزه است، نمی‌توان تضمین کرد که نفرات انتخاب‌کننده و ردکننده دیوان‌سالاران، منطق خود را فدای تقلید، تخیل و غریزه نکنند. در نتیجه نیازمند آن هستیم تا ابزار‌های بشری را ترکیب و به ابزاری جهت تشخیص فرد شایسته دست یابیم. به این منظور گونه انسان باید نوع رأی‌گیری خود را تغییر دهد.

مردانی گفت: ابزار، هر آن چه از تخیل و دست ساخت است، برای هدفی است. حکومت نیز یک ابزار بشری برای برآوردن نیاز‌های گونه انسان در زندگی بهتر جمعی است. ابن‌خلدون هدف این ابزار بشری را عدالت می‌داند، روسو آن را مجموعه قرارداد‌های اجتماعی می‌داند، و کنفوسیوس آن را سلسله مراتبی از منصفانه. از آنجا که عدالت انتزاعی توسط گونه بشر اجرا اشدنی است، ما به اجرای معادلات جبری بدون در نظر گرفتن سلیقه و تقلید و غریزه و تخیل بسنده می‌کنیم. درواقع نقطه پایداری یک حاکمیت آنجایی است که افراد گله بپذیرند که آن حاکمیت اگر گزاره‌ای جبری از عقوبت و پاداش را تعریف می‌کند، آن گزاره توسط حاکمیت نقض نشود. از نظر بنده این همان تعریف ریاضی تعمیم‌یافته نظریه حکومت ابن خلدون است. این تعریف تعمیم یافته توسط گونه بشر روزانه در حال نقض است، چون خواه ناخواه منطق تنها یکی از نیرو‌های درونی حکمران است.

وی افزود: به‌منظور رفع این مشکل، گوینده پیشنهاد می‌کند که مردم به جای رای دادن به افراد، به ضرایب یک نمره ملی رأی دهند تا یک ماشین با نام ماشین افلاطون تمامی شهروندان را بر مبنای ضرایب رأی‌گیری شده در دسته‌های حرفه‌ای مرتب و از میان افراد برتر وزرایی را به‌عنوان دیوان سالاران رقابتی انتخاب کند. این انتخاب بر مبنای رأی ثانویه مردم به اهداف دلخواه تمدنی است. ماشین افلاطون سعی می‌کند نفرات را بر مبنای نمره حرفه‌ای آنها در مقام دیوان سالار به‌گونه‌ای بچیند که در طول دوره دیوانسالاری آنها، تابع هدف تمدن یعنی میانگین هدف رأی‌دهنده‌ها برآورده شود.

مهران رضائی، دبیر کارگروه استانی هوش مصنوعی و مطالعات میان‌رشته‌ای جهاد‌دانشگاهی مازندران نیز در ادامه درباره مسئله حقیقت، هوش مصنوعی و رسالت فلاسفه، دوران حکومت هوش مصنوعی و لزوم احیای رسالت تاریخی فلاسفه در صیانت از حقیقت مطالبی ارائه کرد.
 
وی افزود: ظهور هوش مصنوعی با تحولات و نتایج مثبت و منفی فراوان، که به مرور زمان، این موارد توسعه و گسترش زیادی خواهد داشت. یکی از مهمترین تبعات گسترش هوش مصنوعی، افزایش تعداد اخبار جعلی خواهد بود که توسط افراد و مجموعه‌های مختلف اعم از اهل سیاست، اقتصاد، فرهنگ و... رقم خواهد خورد. 

عضو هیئت علمی گروه مهندسی کامپیوتردانشگاه مازندران اظهار کرد: هوش مصنوعی با امکانات فراوان و ویژه‌ای که در اختیار این مجموعه‌ها قرار می‌دهد، زمینه را برای ترویج اخبار جعلی که در سطح بالایی از انسجام و سازگاری با یکدیگر هستند را فراهم می‌کند؛ به‌دلیل همین انسجام در تولید اخبار فیک و جعلی، میزان باورپذیری عمومی و تأثیر مردم از آن زیاد خواهد بود و حقیقت را هدف خواهد گرفت. اینجاست که ضروری است فلاسفه در استمرار رسالت تاریخی خود، درباره صیانت از حقیقت، دارای حساسیت شده و وارد میدان شوند. 

وی افزود: مگر نه این بوده است که همواره فلاسفه در تلاش بوده‌اند که حقیقت را کشف و در مقابل برخی مانند سوفسطاییان از حقیقت دفاع کنند. اگر سقراط روزی در مقابل سلطه سوفسطاییان قیام کرد، لازم است در دوران سلطه هوش مصنوعی که افراد بسیاری با هدف منافع خود، در پی آسیب به حقیقت هستند، ضروری است که امروزه نیز فلاسفه به قیام‌های علمی، شناختی و فرهنگی با استفاده از ابزار‌های کارآمد و متناسب با زمان حاضر برخیزند.

در ادامه مهدی نبوی نیک، عضو هیئت علمی گروه بیومکانیک و رفتار حرکتی و روان شناسی ورزشی دانشگاه مازندران با عنوان «بررسی تطبیقی عملکرد مغز انسان و هوش مصنوعی» به سخنرانی پرداخت.

وی در این سخنرانی به بررسی تطبیقی و مقایسه‌ای مغز انسان و هوش مصنوعی پرداخت و افزود: این سؤال همیشه در ذهن انسان‌های قرن ۲۱ بوده که آیا انسان باهوش‌تر است یا ماشین، به‌صورت تاریخی هویداست که نظریه ماشین‌گرایی در قرن ۱۸ به تداوم و تقویت این ابهام کمک کرده است. تلاش این کارگاه پاسخ به این سؤال است که چه تفاوت‌هایی میان هوش مصنوعی به‌عنوان ابزار هوشمند مبتنی بر ماشین و انسان به‌عنوان یگانه مخلوق خداوند در هستی که بار گران امانت هستی و بندگی خداوند را به دوش می‌کشد در چه حدودی و کیفیتی است.

نبوی نیک با اشاره به تعاریف هوش مصنوعی به بررسی پیشینه هوش مصنوعی و معرفی اجمالی مغز انسان پرداخت. در این بخش، مطالب یافته‌های تحقیقات در مورد متغیر‌های کلیدی شناختی در مغز انسان و به طور تطبیقی در هوش مصنوعی ارائه شد نورون‌ها به‌عنوان ساختار بنیادی مغز انسان و پرسپترون‌ها به‌عنوان اجزای بنیادی هوش مصنوعی مقایسه‌ای اجمالی انجام شد سپس به‌عنوان بخش اصلی سخنرانی از چند منظر مقایسه‌ای میان هوش مصنوعی و مغز انسان انجام شد و در پایان، بحث نتیجه گیری بر مبنای یافته‌های ارائه شده در این زمینه ارائه شد. 

یادآور می‌شود، این نشست از سوی انجمن علمی هوش مصنوعی و جوامع بشری دانشگاه مازندران، با همکاری جهاددانشگاهی استان مازندران، ستاد توسعه فناوری هوش مصنوعی و رباتیک کشور، اندیشکده حکمرانی استانی در استان مازندران، معاونت فرهنگی اجتماعی دانشگاه مازندران، معاونت پژوهشی دانشگاه مازندران و انجمن علمی فلسفه و کلام اسلامی دانشگاه مازندران برگزار شد.