برگزاری جشنواره بین‌المللی پژوهش فرهنگی بعد از 5 سال وقفه

به گزارش خبرنگار ایکنا، نشست خبری اختتامیه شانزدهمین جشنواره بین‌المللی پژوهش فرهنگی امروز، ۲۶ دی‌ماه در محل تالار شهید آوینی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار شد.

در ابتدای این نشست، سجاد صفارهرندی، دبیر علمی جشنواره طی سخنانی بیان کرد: این جشنواره دارای قدرت و سنت فراوان است. پیش از این 15 دوره از جشنواره از دهه ۷۰ برگزار شده و امسال پس از وقفه‌ای پنج ساله که به جهت مسائل مربوطه به بیماری کرونا و تحولات مدیریتی بود، بار دیگر جشنواره را که یکی از موقف‌ها و تجمع‌گاه‌های اهالی اندیشه و فرهنگ در فضای جامعه ماست برگزار می‌کنیم.

وی افزود: با وجود وقفه طولانی استقبال اهالی پژوهش نشان دهنده این است که جایگاه جشنواره دستخوش تغییر نشده است. فراخوان جشنواره از اوایل پاییز امسال اعلام و در دو مرحله تمدید شد. حدود چهار هزار اثر به دبیرخانه جشنواره ارسال شد که شامل پایان‌نامه ها، طرح‌های پژوهشی، کتاب، گزارش‌های سیاستی و مقاله‌های پژوهشی بود.

صفارهرندی گفت: از این تعداد اثر ۱۲۸۰ اثر در گروه پژوهش‌های دینی، ۳۴۷ اثر در گروه رسانه و ارتباطات، ۱۸۰۴ اثر در گروه فرهنگ، ۱۳۳ اثر در گروه فناوری‌های جدید و آینده‌پژوهی فرهنگی و ۳۷۶ اثر در گروه هنر به دبیرخانه جشنواره ارسال شد. با توجه به استقبال گسترده محققان و پژوهشگران در کنار کمبود زمان، ارزیابی‌های علمی، محتوایی دقیق و طبق ضوابط جشنواره از سوی اساتید و محققان طراز اول دانشگاه‌ها بر روی آثار رخ داد و تدارک و تأمین و هماهنگی کافی نیز در این زمینه انجام شد.

دبیر علمی شانزدهمین جشنواره پژوهش فرهنگی با اشاره به اینکه علیرغم زمان اندک بررسی‌های دقیق و کافی بر روی آثار انجام شد، بیان کرد: مراسم اختتامیه شانزدهمین جشنواره پژوهش فرهنگی روز ۳۰ دی‌ماه با حضور وزیر ارشاد در تالار وحدت برگزار می‌شود. در این مراسم در هر کارگروه جشنواره یک اثر برتر و چند اثر شایسته تقدیر معرفی خواهند شد. در کنار این مراسم، برخی جوایزی‌که به صورت سنتی در جشنواره اعطا می‌شود نیز به محققان ارائه خواهد شد.

در ادامه، حسن بشیر، مدیر کارگروه رسانه و ارتباطات جشنواره نیز در سخنانی اظهار کرد: راه‌اندازی یک جشنواره بعد از وقفه طولانی نیازمند کار مضاعف است و به توفیق الهی در این دوره علیرغم کوتاهی زمان تلاش شد تا به شکل جهادی فعالیت شده و شاخص‌های خوبی در این زمینه با استفاده از اساتید و پژوهشگران تهیه شد.

وی افزود: پنج گروه ویژه جشنواره از جامعیت خوبی برخوردار هستند و موفقیت قابل توجهی در این زمینه به دست آمده است. در حوزه رسانه و ارتباطات ۳۴۷ اثر به دبیرخانه ارسال شد که عدد خوبی بود و نشان‌دهنده مشارکت خوب در این زمینه و انجام برنامه‌های میان‌رشته‌ای در حوزه فرهنگ است. از این تعداد آثار ۶۲ عدد پایان‌نامه، ۳۵ رساله دکتری، ۲۱ طرح پژوهشی، ۵۷ کتاب، ۲۴ گزارش پژوهش و ۱۴۸ عدد مقاله به دبیرخانه ارسال شده است.

بشیر در پایان با بیان اینکه داوری دقیق و بسیار خوبی در این جشنواره انجام شده است، گفت: این داوری در مراحل مختلفی انجام شد و تعداد خاصی از آثار و کتب مختلف طبق شاخص‌های استاندارد و دقیق بررسی شدند. برگزیدگان این کارگروه نیز در مراسم اختتامیه معرفی خواهند شد.

بخش ویژه هنر

در ادامه، محمد خراسانی‌زاده، دبیر کارگروه هنر جشنواره نیز در سخنانی بیان کرد: اتفاق مبارکی که بعد از پنج سال وقفه طولانی مجددا رخ داد، در بخش هنر جریان ویژه‌ای داشت. در این کارگروه گزارش ادوار گذشته جشنواره بررسی و مشخص شد که در برخی از ادوار گذشته بخش هنر یا وجود نداشت و یا در کنار سایر بخش‌های حالت جانبی داشت.

وی افزود: مراحل داوری این بخش آن‌چنان نگاه دقیق و واثقی داشت که در نهایت بهترین آثار به عنوان اثر برگزیده شدند. در مرحله دوم ارزیابی داورانی در هر گروه انتخاب شد و آثار برای ارزیابی طبق شاخص‌های دقیق نمره‌بندی شده به ایشان سپرده شد. در مرحله بعدی ملاک ویژه‌ای برای داوری تعیین شد و از ۳۷۶ اثر ارسالی حدود ۸۰ اثر به مرحله بعدی داوری راه یافتند. در مرحله بعدی آثار برای تک تک اعضای کارگروه هنر ارسال شده و هر کدام به این آثار نمره دادند.

کاربردی بودن پژوهش و رویکرد حل مسئله

خراسانی‌زاده ادامه داد: در نهایت در مرحله پایانی ۱۴ اثر برای داوری نهایی انتخاب شد. این آثار از سوی دو داور خارج از کارگروه و به صورت همزمان از سوی اعضای کارگروه هنر داوری شد و در نهایت آثار برگزیده مشخص شدند. در شاخص‌گذاری ارزیابی این دوره از جشنواره یکی از مسائل مهم، کاربردی بودن پژوهش و رویکرد حل مسئله بود. امروز تعداد نشریات علمی، پژوهشی آنچنان محدود است که گاهی یک سال طول می‌کشد تا فرآیند داوری و چاپ آن‌ها انجام شود. ما باید بستر‌های انتشار پژوهش‌های عرصه هنر را به صورت کمی و کیفی توسعه دهیم.

در ادامه، محمدرضا روحانی، دبیر کارگروه فرهنگ جشنواره نیز در سخنانی گفت: در حوزه علوم اجتماعی و فرهنگی تحقیقات زیادی در کشور انجام می‌شود و به نظر می‌رسد حیثیت جشنواره پژوهش فرهنگی به واسطه معرفی الگو‌ها و پژوهش‌های ویژه است. انبوهی از پژوهش‌ها امروز در کشور صورت می‌گیرد، اما این جشنواره به دنبال پژوهش‌هایی است که شاخص‌های یک‌پژوهش علمی را به خوبی دارا باشند.

روحانی ادامه داد: بیشترین آثار در کارگروه پژوهش فرهنگی به دبیرخانه ارسال شده است که حدود ۱۸۰۰ اثر را شامل می‌شود. همچنین، کارگروه فرهنگ جشنواره آثار انبوهی را نیز جدای از آثار ارسالی به دبیرخانه بررسی کرد تا آثار محققانی که از برگزاری جشنواره آگاه نبودند نیز بررسی شود.

وی در مورد فرآیند داوری این کارگروه نیز تصریح کرد: در این کارگروه علاوه بر پالایش و دقت ویژه در بررسی آثار، تک تک آثار براساس معیار‌های ویژه پالایش شده و در نهایت به ۷۰ اثر برتر دست یافتیم که این آثار نیز در نهایت در کارگروه به صورت ویژه داوری شده و آثار منتخب مشخص شدند. خروجی این ارزیابی براساس نمرات ارائه شده به آثار ارزیابی کیفی نیز شده است.

وی با اشاره به تکیه بر شاخص ویژه خلاقیت و ابداع در داوری آثار ارسالی، اظهار کرد: معیار‌های اصلی که در بررسی آثار ارسالی به حوزه فرهنگ مدنظر بوده است، شامل شاخص‌های ویژه این حوزه بوده و معرفی کار علمی روشمند برآمده از دغدغه بینشی و روشی از جمله اهداف کارگروه فرهنگ بوده است.

در ادامه، سعید طاووسی، دبیر کارگروه مطالعات دینی و اسلامی جشنواره نیز در سخنانی بیان کرد: حجم آثار ارسالی به این حوزه از جشنواره ۱۲۸۰ اثر بود که حدود سه برابر گروه‌های رسانه، هنر و ۱۰ برابر گروه فناوری‌های جدید بود. تنوع شاخه‌های علمی از دیگر نکات مهم این کارگروه بود که باید به صورت ویژه به آن‌ها پرداخته می‌شد.

طاووسی بیان کرد: از این تعداد اثر ۵۲۵ کتاب، ۵۲۲ مقاله، ۸۲ پایان‌نامه ارشد، ۸۱ رساله دکترا، ۶۱ طرح پژوهشی و ۹ گزارش سیاستی، پژوهشی بررسی شدند. البته برخی از آثار به جهت عدم انطباق با ملاک‌های جشنواره از داوری خارج شدند و در ادامه حدود ۸۸۰ اثر ارسالی به دبیرخانه باقی ماند و این آثار داوری شدند.

وی تصریح کرد: در نهایت از ۸۸۰ اثر بررسی شده به حدود ۵۰ اثر رسیدیم که از این تعداد نیز ۲۷ اثر برای داوری نهایی انتخاب شدند. همچنین، نامزد‌های دریافت جایزه و آثار برگزیده در مراسم اختتامیه جشنواره معرفی خواهند شد. نفس احیای جشنواره که از سال ۹۷ تعطیل شده بود و جو صمیمی در شورای علمی جشنواره از جمله ویژگی‌های این دوره از جشنواره پژوهش فرهنگی است.

در ادامه همچنین، محمدرضا بهمنی، دبیر بخش بین‌الملل جشنواره نیز در سخنانی اظهار کرد: پژوهش‌های فرهنگی دارای دو کارکرد اصلی و یک‌ کارکرد نهایی در عرصه فرهنگ و رسانه هستند. پژوهش فرهنگی از یک منظر به نظریه‌پردازی حوزه فرهنگ کمک کرده و از سوی دیگر از میدان فرهنگ بازخوردگیری می‌کند که این کارکرد‌ها به کارکرد اصلی و نهایی این حوزه یعنی مسئله‌شناسی در حوزه فرهنگ کمک می‌کند.

پژوهش‌های فرهنگی؛ عقبه سیاست‌گذاری حوزه فرهنگ

بهمنی با بیان اینکه پژوهش‌های فرهنگی عقبه سیاست‌گذاری حوزه فرهنگ هستند، گفت: به عبارت دیگر اعتبار زیست‌بوم فرهنگی کشور به قوت پژوهش‌های فرهنگی منوط است. هر چقدر ارتباط پژوهش‌های انجام شده با بخش بین‌المللی بیشتر باشد، می‌تواند به رشد و توسعه حوزه فرهنگ در داخل و خارج از کشور کمک کند.

وی اظهار کرد: در بخش بین‌الملل نوعی تعامل با کارگروه‌های داخلی جشنواره انجام شد و آثار این حوزه به دو روش ویژه و مشخص داوری شدند. روش ویژه در این بخش تمرکز بر روی تعدادی از کشور‌های خاص قرار گرفت و ۱۶ کشور در دستور کار قرار داشتد. در این زمینه به صورت میدانی به شناسایی آثار پژوهشی مرتبط با ایران اسلامی پرداخته شد.

بهمنی با بیان اینکه بیش از ۱۹۰ اثر در این حوزه بررسی شدند، گفت: این بررسی از سوی رایزن فرهنگی مستقر در کشور‌های خارجی مدنظر و نیز اساتید و محققان داخلی انجام شد. در مجموع طی این فرآیند، ۱۱ اثر در نهایت به عنوان آثار منتخب شناسایی شدند که در مراسم اختتامیه از آن‌ها در دو بخش آثار برگزیده و آثار شایسته تجلیل خواهد شد.

وی بیان کرد: باید بدانیم مراسم اختتامیه روز آغاز کار اصلی برای بهره‌برداری از آثار منتخب است. کارکرد اصلی جشنواره این است که پژوهش‌های فرهنگی را از مهجوریت خارج کرده و آن‌ها را از قفسه‌نشینی نجات دهد. باید فرهنگ استفاده از پژوهش در حوزه سیاست‌گذاری فرهنگی کشور تقویت شده و آثار برتر فرهنگی بر روی میز سیاست‌گذاری فرهنگی کشور قرار گیرند.