بازتاب مصيبت رحلت پيامبر اسلام(ص) در نهج‌البلاغه
بی‌شک حادثه رحلت پيامبر(ص)، حادثه‌ای بزرگ و تأثيرگذار در عالم هستی محسوب می‌شود؛ زيرا بازتاب كلامی ـ عقيدتی اين رويداد تا به امروز با عنوان مسئله ختم نبوت مطرح است.
به گزارش ایکنا از مازندران، به نقل از روابط عمومی دانشکده علوم قرآنی آمل، جواد فرامرزی، عضو هیئت علمی دانشکده علوم قرآنی آمل و پژوهشگر قرآن، به مناسب ایام رحلت رسول اكرم (ص)، در خصوص «بازتاب مصيبت رحلت پيامبر اسلام(ص) در خطبه 235 نهج‌البلاغه» در نوشتاری آورده است:
بی شک حادثه رحلت پيامبر(ص)، حادثه ای بزرگ و تأثيرگذار در عالم هستی محسوب می‌شود؛ زيرا بازتاب كلامی ـ عقيدتی اين رويداد تا به امروز با عنوان مسئله ختم نبوت مطرح است. بدين جهت در چرايی و چند و چون آن بحث‌های فراوانی درگرفته است. يكی از نخستين ديدگاه‌ها پيرامون اين واقعه از سوی امام علی(ع) بود كه در زمان غسل و تدفين پيامبر(ص) بيان شده است. اين بخش از گفتار امام(ع) كه در خطبه 235 نهج البلاغه قرار دارد، متشكل از چند عنصر در خصوص جايگاه پيامبر است.
بخش نخست مربوط به جنبه پيامبری و نبوت آن حضرت و اوضاع بشريت نسبت به اخبار غيب و ارتباط با عالم بالا پس از ايشان است، بخش دوم كه در واقع دستور العملی است برای دوستداران و پيروان ايشان در برابر غم فراق آن حضرت و چگونگی پاسداشت آن. در شروع خطبه، امام(ع) با عبارت بابی انت و امی در خطاب به پيامبر، گفتار خود را شروع می كند. اين عبارت يك تعبير كنايی است كه گوينده در قبال افرادی كه علاقه فراوانی به آنان دارد به زبان می آورد. هرچند در پاره‌ای از روايات از بيان چنين تعبيری در زمانی كه پدر و مادر اهل ايمان بوده و در قيد حيات هستند، منع شذه است؛ اما كاربرد فراوان چنين تعبيری در روايات ديگر نسبت به پيامبر و ائمه، حداقل، جواز كاربرد آن در حق آن بزرگواران است.
در فرازی ديگر از كلام، امام با توجه به رويداد رحلت پيامبر(ص) می فرمايد كه بواسطه مرگ ايشان، اتفاقی در عالم هستی افتاده كه با مرگ هيچ يک از پيامبران ديگر نيفتاده است: لَقَدِ انْقَطَعَ بِمَوْتِكَ مَا لَمْ يَنْقَطِعْ بِمَوْتِ غَيْرِكَ مِنَ النُّبُوَّةِ وَ الْإِنْبَاءِ وَ أَخْبَارِ السَّمَاءِ. اين جمله به صراحت دلالت بر مسئله ختم نبوت دارد كه نوعی ناظر بر آيه 40 سوره احزاب است. اين گفتار امام به صراحت حكايت از دوره ای خاص با نام آخرالزمان دارد كه از نبوت پيامبر(ص) شروع شده و تا به زمان حاضر نيز ادامه دارد و رحلت پيامبر نيز بخشی از آن دوره است.
اما گذشته از آن، تفاوتی كه رحلت پيامبر(ص) با پيامبران پيشين دارد، آن است كه وحی نبوی و رسالی كه از حضرت آدم(ع) شروع شده، با پيامبران پيش از پيامبر اسلام برقرار بوده و رشته اتصال آن قطع نگرديده بود. ولی اين رشته اتصال با رحلت پيامبر منقطع شد. امام علی در اين گفتار، سه تعبير نبوه، انباء و اخبار السماء را بكار برده است. نبوت در اين گفتار ناظر به منصب پيامبری و انباء نيز مشخصاً تاكيد بر وحی دارد. مضاف بر اين كه عبارت اخبار السماء نيز به گونه يي ديگر دال بر انباء دارد. تمام اين تعابير تاكيد بر اين دارد كه مسئله مهم در منصب پيامبری، وحی و اخبار غيبی است.
در فراز دوم از گفتار امام به نوعی عظمت فاجعه فراق پيامبر با مرگ ديگران و چگونگی آداب در غم از دست دادن ايشان است. تعبير حضرت در اين مورد اينگونه است: خَصَّصْتَ حَتَّى صِرْتَ مُسَلِّياً عَمَّنْ سِوَاكَ وَ عَمَّمْتَ حَتَّى صَارَ النَّاسُ فِيكَ سَوَاءً. عبارت خصصت در گفتار امام، دلالت بر مرگ خاص حضرت و عظمت آن در برابر ساير مرگ‌ها است كه مرگ سايرين نسبت به فقدان آن حضرت كوچك و ناچيز شمرده می شود. از نظر ايشان فراز مهم اين خطبه آنجاست كه امام علی(ع) بر صبر تاكيد دارد كه اين خود از توصيه پيامبر است: وَ لَوْ لَا أَنَّكَ أَمَرْتَ بِالصَّبْرِ وَ نَهَيْتَ عَنِ الْجَزَعِ، لَأَنْفَدْنَا عَلَيْكَ مَاءَ الشُّئُونِ كه اين پيام خود ريشه در وحی الهی و قرآن كريم دارد كه مواضع متعدد به پيامبر دستور صبرو شكيبايی می‌دهد.
نكته پايانی اين نوشتار نيز تعبير زيبايی است كه امام علی(ع) در خطبه بالا در خطاب به پيامبر می‌فرمايد: بِأَبِي أَنْتَ وَ أُمِّي، اذْكُرْنَا عِنْدَ رَبِّكَ وَ اجْعَلْنَا مِنْ بَالِكَ.
انتهای پیام
