نشست علمی «تحلیل زبان رمزی قرآن» برگزار شد

به گزارش ایکنا، نشست علمی ـ تخصصی با موضوع «تحلیل زبان رمزی قرآن کریم» از سوی انجمن علمی دانشجویی دانشکده علوم قرآنی آمل با ارائه جواد فرامرزی، استادیار دانشگاه و عضو هیئت علمی دانشکده علوم قرآنی آمل به صورت زنده و به مدت 90 دقیقه از طریق ادوب‌کانکت با حضور دانشجویان این دانشگاه برگزار شد.

فرامرزی در ابتدای این نشست بیان کرد: زبان قرآن، از جمله موضوعات نوین در مباحث قرآنی است که سابقه آن در کشور ما از سه دهه فراتر نمی‌رود. کتاب‌هایی نیز در این زمینه تألیف شده که از رویکرد جدیدی نسبت به قرآن برخوردار است؛ به ویژه در سطح جهان اسلام، طیف متفکران و روشنفکران نومعتزله به این بحث ورود پیدا کرده‌اند. مخالفان این مباحث جدید هم کتاب‌ها و مقالات مختلفی در خصوص روش‌شناسی و تحلیل فهم زبان قرآن نگاشته‌اند.

وی با اشاره به اینکه زبان قرآن دو خاستگاه دارد، افزود: در مباحث علوم قرآنی که تنها مختص مسلمانان نیست و پیروان ادیان دیگر از جمله مسیحیان نیز بحث زبان دین یا زبان خدا را مطرح کرده‌اند، همچنین در مباحث کلام جدید هم این موضوع بحث شده و موافقان و مخالفان نظرات مختلفی را بیان کرده‌اند.

فرامرزی تصریح کرد: پیرامون زبان قرآن، چهار دیدگاه وجود دارد؛ «زبان عرفی قرآن»، «زبان کبریایی قرآن» که مربوط به مباحث آخرالزمان و آیات معاد است، «زبان رویایی قرآن» که عبدالکریم سروش از نومعتزلانی است که در این زمینه نظراتی را مطرح کرده است و «زبان رمزی قرآن».

عضو هیئت علمی دانشکده علوم قرآنی آمل در ادامه به وجود رمز در قرآن اشاره کرد و گفت: رمز در لغت به معنای ایما و اشاره با اعضا و جوارح و بدون صوت است. در قرآن کریم تنها یک بار در آیه 41 سوره آل عمران واژه رمز آمده؛ «قَالَ ءَايَتُكَ أَلَّا تُكَلِّمَ النَّاسَ ثَلَاثَةَ أَيَّامٍ إِلَّا رَمْزًا» که در این آیه خداوند از حضرت زکریا (ع) خواسته با مردم به زبان رمز صحبت کند. در برخی آیات دیگر به صورت مفهومی به زبان رمزی قرآن اشاره شده مانند آیاتی که از لوح محفوظ، کتاب مکنون و کتاب مبین سخن به میان آمده است.

وی اظهار کرد: رمز، از موضوعات علوم بلاغی و جایگاهش ذیل مباحث کنایه بوده و رابطه عموم و خصوص مطلق بین آن‌ها وجود دارد، به همین دلیل خودش ناشناخته مانده است. در تفاسیر هم به صورت رسمی زبان رمزی مطرح نشده، بلکه مفسران در میان مباحث تفسیری خود به آن اشاره‌ای داشته‌اند.

فرامرزی بیان کرد: از جمله علومی که می توان زبان رمزی قرآن را در آن یافت، علم عرفان است. علامه حسن‌زاده آملی از علمای عرفان، در تفسیر سدرةالمنتهی معتقد است زبان قرآن و زبان روایات، رمزی است. از جمله مهم‌ترین طرفداران زبان رمزی قرآن میان عرفا می‌توان از «منصور حلاج»، «ابوعبدالرحمن سُلمی»، «قُشیری»، «عین‌القضات همدانی» و «ابن عربی» نام برد.

عضو هیئت علمی دانشکده علوم قرآنی آمل گفت: در چندین آیه از قرآن مجید، خداوند از مثال و امثال سخن به میان آورده مانند آیه «وَ تِلْكَ الْأَمْثالُ‏ نَضْرِبُها لِلنَّاس‏» یا در توصیف بهشت، عالم برزخ و قیامت از زبان مثالی استفاده کرده تا برای بشر، قابل فهم باشد. از آن جایی که عرفا قائل به سیر و سلوک هستند، معتقدند آنچه در قرآن آمده، رمز است و باید با سیر و سلوک و طی طریق، جنبه حقیقی آیات را دید و تأویل کرد.

وی در پایان با تأکید بر آن که نباید ظواهر قرآن را نادیده گرفت، بیان کرد: وقتی از رمز سخن به میان می‌آید به این معنا نیست که نباید به ظاهر قرآن توجه کرد. از آن جایی که رمز از اقسام کنایه است، در کنایه معنای اصلی جمله حفظ می‌شود، ضمن آن که یک معنای ثانویه هم در نظر گرفته می‌شود.