خائنیم اگر دفاع مقدس را مصادره سیاسی کنیم/ ضعف در نظریه‌پردازی‌های آکادمیک
گروه جهاد و حماسه ــ مسئول کمیته دین‌پژوهی صلح انجمن علمی مطالعات صلح ایران گفت: طبیعی است که در دفاع مقدس کاستی‌ها، مشکلات و ایراداتی وجود داشت، اما همه این‌ها را باید در کنار محاسن بیان کرد. برخی تصور می‌کنند که دفاع مقدس را فقط باید توصیف و تحسین کرد. خائنیم اگر دفاع مقدس را مصادره سیاسی کنیم.
محمد منصورنژاد، نویسنده، دین‌پژوه و مسئول کمیته دین‌پژوهی صلح انجمن علمی مطالعات صلح ایران، است. وی از آغازین روز‌های جنگ تحمیلی هشت ساله در جبهه‌ها و در عملیات‌های مهمی همچون رمضان، والفجر هشت و ... حضور داشت. وی در گفت‌وگو با ایکنا درباره فعالیت‌های پژوهشی خود در حوزه دفاع مقدس گفت: در سال ۸۵ مقاله‌ای با عنوان «دفاع مقدس در آیینه نظریه‌ها به بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس» ارائه کردم که در ۶۰۰ صفحه به نگارش درآمده است. در این مقاله ابعاد گوناگون نظریه‌های مدیریت، روابط بین‌الملل، حقوق، جامعه‌شناسی، علوم سیاسی و رشته‌هایی مانند فلسفه، فقه در جنگ تدوین و تبیین شد و اثر شبه دایرة‌المعارفی تولید شد که به عبارتی می‌توان گفت غیر از این اثر، نظریه‌پردازی درباره دفاع مقدس به ندرت انجام شده است. این مقاله در همان سال به عنوان پژوهش برتر نیز انتخاب شد.
وی افزود: همواره این سؤال مطرح می‌شود که چرا جنگ شروع شد، چرا ادامه یافت، چرا صدام حمله کرد؟ چرا آمریکا کمک کرد؟ چرا عربستان در کنارش بود، پژوهشگران نیز بر اساس همین سؤال‌ها، جنگ را از منظر دشمنان بررسی کرده‌اند، اما تحقیقی که من انجام داده‌ام، از منظر خودمان است و به همین دلیل در ابتدا به این سؤال که چرا این دفاع، مقدس است، پاسخ داده شده است. هر دو کلمه دفاع و مقدس در این عبارت بار معنایی دارد. دفاع به این معنی است که ما حمله نکرده‌ایم و آغازکننده جنگ نبوده‌ایم و در این راستا از امام حسین(ع) پیروی کرده‌ایم که برای دفاع از اسلام قیام کرد نه برای فساد، جاه‌طلبی و ...
لزوم تبیین قدسیت دفاع مقدس
منصورنژاد ادامه داد: همچنین باید به این سؤال پاسخ دهیم که در اسلام اصل بر دفاع است یا هجوم؟ آیا مسلمانان باید با دیگران زندگی مسالمت‌آمیز داشته باشند و یا اینکه ما مسلمانیم و دیگران هم باید مسلمان شوند. جالب‌تر این است که هر دو دیدگاه در میان علمای اسلامی طرفدارانی دارد؛ بنابراین من در مقاله‌ام دفاع را مورد توجه قرار داده‌ام. زیرا دفاع یک عمل غریزی و طبیعی است؛ بنابراین ما هشت سال دفاع کردیم و این مسئله باید برای نسل جوان تبیین شود، زیرا در جریان نیست که چه اتفاقاتی پشت این جنگ رخ داده است و بسیار سؤال می‌شود که چرا پس از فتح خرمشهر جنگ ادامه یافت؟!
وی در ادامه گفت: در روز‌های آخر جنگ و همزمان با امضای قطعنامه در جبهه بودم، پس از صدور قطعنامه یک ماه زمان برد تا نهایی شود. من در آن زمان در منطقه شلمچه بودم و به وضوح می‌دیدم که رزمندگان چه اندازه بی‌انگیزه شده بودند، زیرا می‌دانستند که عراق موجب خرابی و ویرانی در کشورمان شده است و نمی‌توانستند به راحتی زیر بار صلح بروند. همچنین در روز‌های آخر جنگ صدام فشار حملات را بیشتر و هجوم به ایران را گسترده‌تر کرده بود و قصد داشت به ایران تجاوز کند؛ بنابراین دفاع ما مقدس است و به تعبیر شهید سرلشکر صیاد شیرازی، در ادبیات نظامی جهان، دفاع مقدسی وجود نداشت، اما مجاهدت‌های رزمندگان ما با مسائل اعتقادی و دینی و قرآنی به گونه‌ای گره خورد که نشانه‌های آن را می‌توانستید در سنگرها، سربند رزمندگان و ... بیابید.
متأسفانه در فیلم‌ها، پژوهش‌ها و اغلب آثار مکتوب و غیرمکتوب، دشمن احمق، ناتوان و بی‌عرضه نشان داده شده است، در حالی که با آدم‌های توانا، شجاع و جسور در جبهه خودشان جنگیدیم. اگر آن‌ها توانا باشند ارزش دفاع رزمندگان ما بیشتر آشکار می‌شود نه اینکه بخواهیم دشمن را احمق بدانیم
وی در ادامه با تأکید بر نبود آثار پژوهشی و نظریه‌پردازی آکادمیک درباره دفاع مقدس گفت: با وجود اهمیت مقاله یادشده و انتخاب آن به عنوان اثر پژوهشی برتر، بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس آن را چاپ نکرد. به نظر می‌رسد مشکل کار این است که سیاست‌گذاران و تصمیم‌سازان در این حوزه تخصص لازم را ندارند، در حالی‌که باید افرادی به عنوان مسئولان معاونت پژوهشی و بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس انتخاب شوند که اهل قلم، اهل بیان و تحقیق باشند. همچنین این را بدانند که پژوهش با آزادی اندیشه گره خورده است و نمی‌توان و نباید مسئله و موضوعی را به او تحمیل کرد. پژوهشگر را باید آزاد گذاشت.
دشمن را احمق و بی‌عرضه تصور نکنیم
وی افزود: پژوهش اثری سفارشی نیست و اگر این طور باشد در نهایت تحقیق درستی از آب در نخواهد آمد، زیرا همواره محقق در روند تحقیق خود مجبور خواهد بود، مسائل مختلفی را در نظر بگیرد و از بعضی مسائل چشم‌پوشی کند و نتواند واقعیات را در تحقیق خود بگنجاند. این طبیعی است که در دفاع مقدس کاستی‌ها، مشکلات و ایراداتی وجود داشت، اما همه این‌ها را باید در کنار محاسن گفت. برخی تصور می‌کنند که دفاع مقدس را فقط باید توصیف و تحسین کرد.
منصورنژاد تصریح کرد: اگر پژوهشگر می‌خواهد تحقیق درستی انجام دهد، باید نگاهش جانبدارانه نباشد و بیان کند که افرادی در کنار رزمندگان مخلص و با ایمان وجود داشتند که بریدند و نتوانستند ادامه دهند و یا برخی ستون پنجم نیز در جبهه‌های جنگ حضور داشتند. متأسفانه در فیلم‌ها، پژوهش‌ها و اغلب آثار مکتوب و غیرمکتوب، دشمن احمق، ناتوان و بی‌عرضه نشان داده شده است، در حالی که ما با آدم‌های توانا، شجاع و جسور در جبهه خودشان جنگیدیم. اگر آن‌ها توانا باشند ارزش دفاع رزمندگان ما بیشتر آشکار می‌شود نه اینکه بخواهیم دشمن را احمق بدانیم.
وی درباره بخش ادبیات دفاع مقدس گفت: آنچه مربوط به خاطرات است، باید گردآوری شود. همچنین هر چه اطلاعات در مورد دفاع مقدس است باید جمع‌آوری شود و در این راستا هم کم‌کاری‌های بسیاری صورت گرفته است، برای مثال در منطقه لاریجان هیچ کس آماری ندارد که چند رزمنده در این منطقه به جبهه رفته‌اند. هنوز به طور کلی هم مشخص نیست که چند نفر در دفاع مقدس حضور داشتند؛ بنابراین اگر بر پژوهش تأکید می‌شود بخشی از پژوهش مربوط به توصیف است، ما در مقام توصیف دفاع مقدس دستمان خالی است.
هنوز به طور کلی هم مشخص نیست که چند نفر در دفاع مقدس حضور داشتند؛ بنابراین اگر بر پژوهش تأکید می‌شود بخشی از پژوهش مربوط به توصیف است، ما در مقام توصیف دفاع مقدس دستمان خالی است
همه اقوام و مذاهب زیر چتر دفاع مقدس
وی در ادامه گفت: از میان انبوه خاطرات باید گزیده خاطراتی را انتخاب، انتشار و به جهانیان معرفی کرد. همچنین با بهره‌گیری از زبان هنر آن‌ها را تبدیل به فیلم و سریال کرد. کارگردانان ما در جشنواره‌های مختلف بین‌المللی جوایزی را به دست می‌آورند، اما این جوایز شامل موضوع دفاع مقدس نمی‌شود. به نظر می‌رسد باید نگاهمان آزادتر، معقول‌تر و همراه با حفظ کرامت افراد باشد تا بتوانیم افراد بیشتری را در زیر چتر دفاع مقدس ببینیم. دفاع مقدس هویتی است که مسیحی، زرتشتی، سنی و شیعه برایش فرقی ندارد و همه را زیر چتر خود می‌گیرد. خیانت است اگر بخواهیم دفاع مقدس را تحلیل سیاسی، جناحی، خطی، قومی و مذهبی کنیم. دفاع مقدس برای همه است و همه ملت از هر قشر و گروهی، باسواد، بی‌سواد، مذهبی، غیرمذهبی، فقیر و ثروتمند و ... حضور داشتند و شهدای خود را با اخلاص تقدیم کردند؛ بنابراین ضروری است که نسبت به دفاع مقدس نگاهی واقع‌بینانه‌تر داشته باشیم. دفاع مقدس ظرفیتی مهم برای همبستگی و اتحاد است که باید از آن بهره گرفت.
این پژوهشگر در ادامه درباره دلایل عدم ورود دانشگاه‌ها به مبحث دفاع مقدس گفت: دانشگاه‌ها باید سرفصل، منابع و کتاب‌هایی داشته باشند و به صورت اتفاقی نمی‌توانند به این حوزه ورود کند؛ بنابراین این مسئله می‌تواند به صورت یک درس عمومی مانند واحد انقلاب اسلامی یا به صورت واحد اختیاری مورد توجه باشد و اتفاقاً جای بحث دفاع مقدس در دانشگاه است، زیرا امروز سؤالات بسیاری برای جوانان مطرح هست و جدی گرفتن این موضوع در دانشگاه‌ها می‌تواند پاسخگوی بسیاری از شبهات و سؤالات باشد. یکی از نکات مهم دیگر در این زمینه متونی است که تدریس می‌شود. این متون باید بی‌طرفانه و علمی به دفاع مقدس بپردازد. همچنین دانشگاه‌ها و بنیاد حفظ آثار، بنیاد شهید و ... با تشویق دانشجویان از پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دکتری آن‌ها با موضوع دفاع مقدس حمایت کنند.
انتهای پیام
