گزارش مرکز مطالعات اسلامی سازمان بورس از پایاپای و تسویه معاملات

به گزارش ایکنا، در مقدمه این گزارش آمده است: استاندارد کردن و ساده‌سازی فرآیندها برای امنیت و سلامت بازارهای سرمایه امری حیاتی است. زیرساخت‌های بازار مالی نقشی برجسته و منحصربه فرد در سیستم مالی و در سطح اقتصاد ایفا می‌کند. عبارت زیرساخت‌های بازار مالی به سیستم پرداخت، سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار، سیستم تسویه اوراق، انبار تجاری و طرف معامله مرکزی اشاره دارد. این زیرساخت‌ها، پایاپای، تسویه و ثبت تراکنش‌های پولی، پرداخت اوراق و قراردادهای مشتقه را بر عهده دارند. زیرساخت‌های امن و کارای بازارهای مالی در ارتقای ثبات مالی و همچنین رشد اقتصادی نقش مؤثری دارند، ریسک را متمرکز می‌کنند و چنانچه درست مدیریت نشوند، خود عامل ایجاد شوک‌های مالی خواهند شد.

یکی از مهمترین زیرساخت‌هایی که باید در بازار سرمایه وجود داشته باشد، پایاپای و تسویه معاملات است. مدل‌های مختلف، تحت سامانه‌های متفاوتی برای پایاپای و تسویه در بازارهای سرمایه جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حال حاضر مدل‌‌های تحویل در برابر پرداخت مورد توجه سامانه‌های پایاپای و تسویه قرار گرفته است و طرف معامله مرکزی نیز در این فرآیند نقشی اساسی بر عهده دارد که به کارگیری آن، کارآیی و امنیت بازارهای سرمایه را در پی خواهد داشت. استفاده از این سامانه‌ها نیازمند ایجاد زیرساخت و ملزومات نرم است که برای اصلاح و حرکت به سمت آن نیاز است تا زمینه‌های آن ایجاد گردد. در این گزارش با مروری بر نظام پایاپای و تسویه در برخی از کشورها و ایران به نکات اصلاحی در رابطه با آن اشاره می‌شود.

در بخش دیگری آمده است: استاندارد کردن و ساده سازی فرآیندها برای امنیت و سلامت بازارهای سرمایه امری حیاتی است و یکی از مهمترین وظایف بازار سرمایه در این حوزه پایاپای و تسویه معاملات می‎‌باشد. مدل‌های مختلف پایاپای و تسویه در بازار سرمایه به دنبال کاهش ریسک و کم کردن هزینه معاملات هستند. از این رو، هر نوع ساختار پیشنهادی باید بتواند این دو وظیفه اصلی را انجام دهد. بر این اساس زیرساخت پایاپای و تسویه از اهمیت زیادی برخوردار است و وجود آن در بازار ضروری است.

پایاپای و تسویه، عملیاتی پس از معاملات در بازارهای سرمایه می‌باشد و برای کاهش ریسک و همچنین بالا بردن کارایی و کاهش هزینه‌های معامله از سازوکارهایی پیروی می‌کند. در بازار سرمایه ایران نیز پایاپای و تسویه توسط اعضای اتاق پایاپای که کارگزاران هستند ذیل نهاد سپرده‌‍گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه صورت می‌گیرد. پایاپای و تسویه از آن جهت که کارایی معاملات و اعتماد در بازار را افزایش می‌دهد از اهمیتی زیادی برخوردار است و بر این اساس، نظام‌های تسویه و پایاپای با زیرساخت‌های متفاوت در کشورها در حال اجرا و اصلاح می‌باشند.

در بخش نتیجه‌گیری این گزارش می‌خوانیم: ساختار پایاپای و تسویه در بسیاری از کشورها به صورت یکپارچه می‌باشد و اگر چه نسبت به بازار ابزار مختلف به صورت تخصصی عمل می‌شود و واحدهای متفاوتی برای آن وجود دارد اما ساختار پایاپای و تسویه، منسجم و در یک نظام واحد قابل توضیح است. ساختار کلی پایاپای و تسویه در کشورهای چین و انگلستان و سایر کشورهایی که در گزارش بدان اشاره شد نیز طبق یک نظام واحد عمل می‌کند. در پایاپای و تسویه اوراق بهادار مدل‌های DVP و بخصوص مدل سوم DVP که از ارکان اصلی آن وجود طرف معامله مرکزی است، مورد توجه می‌باشد و به دلیل کارایی و کاهش هزینه‌های معامله در گستره بازارهای مالی حرکت به سمت آن در حال افزایش است.

برای مشاهده متن کامل این گزارش اینجا کلیک کنید.

انتهای پیام