مازندران در تکاپوی برگزاری کنگره بین‌المللی ابن شهرآشوب ساروی

مفاخر و اندیشمندان بسیاری در مازندران وجود دارند و تقدیر از این مفاخر در حقیقت تجلیل از فرهنگ غنی مازندران با پیشینه غنی و ارزشمند این استان عالم پرور است.

برابر مستندات تاریخی در روز سه شنبه 25 رمضان سال 250 هجری قمری، برای نخستین بار در تاریخ جهان، علی‌رغم وضعیت آن دوران، مردم طبرستان افتخار میزبانی نخستین حکومت علوی در خارج از مرزهای حجاز را داشته اند و طی این مدت همچون نگینی بر تارک حومت علویان می درخشد.

استان ولایتمدار و شهید پرور مازندران در طول سالیان طولانی تاریخ، اندیشمندان بسیاری را پرورش داده که علاوه بر این استان در استان‌های دیگر کشور و حتی خارج از کشور نیز  جهان از پرتو برکاتشان بهره‌مند می‌شوند.

کنگره بین المللی ابن شهر آشوب ساروی در روزهای 29 و 30 آذر و 2 دی با حضور شخصیت‌های همچون آیت‌الله آملی لاریجانی رئیس قوه قضاییه، حجت الاسلام محمدی گلپایگانی، رئیس دفتر مقام معظم رهبری، علی لاریجانی، رئیس قوه مقننه و علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ساری و همچنین آیات‌ اعظام جوادی آملی، امامی کاشانی، نوری همدانی، عمید زنجانی و دیگر شخصیت‌های حوزوی، علمی و دانشگاهی در سومین روز این رویداد بین المللی در قم و شخصیت‌های فرهنگی و دینی از کشورهای عرب زبان و اسلامی نظیر سوریه، پاکستان، افغانستان، هندوستان و غیره برگزار شود.

ابن شهر آشوب سَرَوی (ساروی) با نام کامل ابو جعفر محمد بن علی بن شهر آشوب بن ابونصر بن ابوالجیش مازندرانی ملقب به رشیدالدین و عزالدین در سال 488 هجری قمری در ساری دیده به جهان گشود و از نسبت سَرَوی که به وی و پدرانش داده‌اند، چنین بر می‌آید که اصل این خاندان از ساری مازندران بوده است.

علامه ابن شهر آشوب این دانشمند بزرگ شیعه مذهب از همان جوانی به تدریس علوم و معارف اسلامی پرداخت و در پی درگیری با فرماندار مازندران ناگزیر به ترک این دیار شد.

او سفرهایی به مشهد، نیشابور، سبزوار، ری، کاشان، اصفهان و همدان داشت و در این سفرها از محضر دانشمندان و اساتید بزرگی چون غزالی، زمخشری، ابوعلی طبرسی، فرید خراسانی و خطیب خوارزمی کسب علم کرد و به بغداد عزیمت کرد و خیلی زود شهرت علمی‌اش درآن دیار فراگیر شد و نزد خلیفه عباسی احترامی وافر یافت، چرا که او هر علمی از علوم اسلامی را در حد کمال دارا بود و با وجود دانشمندان بزرگی که هم عصر او بودند ابن شهر آشوب ساروی برجستگی خاصی داشت و مقام علمی اش بالاتر از دیگران بود.

از کودکی به دانش‌آموزی پرداخت، چنان که در هشت‌ سالگی قرآن را از بر می‌دانسته‌ است و از این رو او را «حافظ» (حافظ قرآن) لقب داده‌اند. ابن شهرآشوب بعد از فراگیری قرآن و دروس مقدماتی و ادبی، به تحصیل علوم و معارف دینی مثل فقه و اصول، حدیث، رجال، کلام و تفسیر پرداخت. گرچه او کتابی شناخته شده در فقه و اصول نداشته، لیکن در این دو رشته، اطلاع گسترده‌ای داشته است، چنانکه شاگردانش وی را اغلب با لقب «فقیه» یاد می‏‌‏کردند. او در شعر نیز دستی داشت و این مطالب از توجه به گزیده‏‌‏های شعر موجود در کتاب مناقب آل ابی‏‌‏طالب و نیز از خاتمه معالم در ذکر شعرای اهلبیت به خوبی روشن است.

آغاز و انجام تحصیلات عالی او دقیقاً معلوم نیست، اما همین قدر معلوم است که در نزد پدر و جدش و بزرگانی چون شیخ طبرسی، صاحب تفسیر مجمع البیان و عبدالواحد آمدی، صاحب غررالحکم و قطب‌الدین راوندی، سطوح عالی علم و ادب را گذراند. وی در راه کسب علم و معرفت و برای استفاده از محضر دانشوران بزرگ شیعه سال‏‌‏ها از این شهر به آن شهر، و از دیاری به دیار دیگر در حال مهاجرت بوده است. درباره سفرهای علمی وی به این نکته اشاره شده که به دنبال درگیری با حکمران مازندران، آن دیار را ترک کرده و رهسپار بغداد شده است.

با اینکه در زمان ابن شهرآشوب دانشمندان و عالمان بزرگی وجود داشته‌اند که مورد احترام مردم و از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بوده‌اند، در این میان ابن شهرآشوب امتیاز و برجستگی خاصی داشت و مقام علمی و موفقیتش از دیگران نمایان‌تر بود. او به هر شهری از مملکت‌های اسلامی دارای حوزه علمیه که می‌رفت، سرآمدشان می‌گشت و کار آموختن به دیگران و بحث و پرورش شاگردان را جدی و چشمگیرتر آغاز می‌کرد.

متشابه القرآن و مختلفه، مناقب آل ابی طالب، معالم العلما، مثالب النواصب، المخزون المکنون فی عیون الفنون، الطرائق فی الحدود و الحقایق، مائده الفائده، امثال فی المثال، الاسباب و النزول علی مذهب آل رسول‌(ص)، الحاوی، الوصاف، المنهاج، الفصول فی النحو، الجدیده، انساب آل ابی‌طالب(ع)، الاربعین حدیثا، نخب الاخبار، الخصایص الفاطمیه، بیان التنزیل و الموالید گزیده‌ای از آثار ارزشمند دیگر علامه ابن شهر آشوب است.

متاسفانه این شخصیت ممتاز و اندیشمند جهان اسلام هیچ گاه در خور شان و جایگاهش به افکار عمومی و جامعه امروز ایران و اسلام معرفی نشده و قریب به 800 سال ناشناخته مانده است. آثار بسیار کمی از شمار نوشته ها و کتاب های او تا کنون به فارسی برگردانده شده است.

ابن شهر آشوب ساروی شاگردان زیادی تربیت کرد که معروف‌ترین آن قطب الدین راوندی، ابن ادریس حلی، ابن بطریق حلی، ابن ابوطی حلبی و ابن زهره حلبی هستند.

ابن شهر آشوب ساروی در سال 588 هجری قمری در شهر حلب چشم از جهان فرو بست و در جبل الجوش در نزدیکی محلی موسوم به مشهد الحسین(ع) به خاک سپرده شد.

معصومه علیزاده