یادداشت
دانشگاه؛ معمار وفاق ملی
دانشگاه بهعنوان کانون تولید فکر و تربیت نیروی انسانی، تنها نهادی است که میتواند وفاق ملی را از سطح یک مطالبه عمومی به فهمی مشترک و پایدار ارتقا دهد و جهاددانشگاهی در بطن دانشگاهها نیز با مدیریت عالمانه و بهرهمندی از تنوعهای قومی، فرهنگی و فکری با تکیه بر ظرفیت سازمان دانشجویان و شهر دانشجو، بستر گفتوگوی ملی و تمرین همزیستی اجتماعی را در زیستبوم دانشجویی فراهم کند.
وفاق ملی بیش از آنکه محصول توافقهای سیاسی یا تصمیمهای مقطعی باشد، باید حاصل فرایندی عمیق معرفتی، تربیتی و اجتماعی باشد؛ فرایندی که تنها در نهادهایی پایدار و مرجع میتواند به سرمایهای ماندگار تبدیل شود. در این میان، دانشگاه بهعنوان مهمترین نهاد تولید فکر و تربیت نیروی انسانی، نقشی بیبدیل در تعریف، تعمیق و تثبیت وفاق ملی دارد و میتواند همبستگی اجتماعی را از سطح «خواست عمومی» به سطح «فهم مشترک» ارتقا دهد.دانشگاه محل تلاقی تنوعهاست؛ تنوع دیدگاهها، رشتهها و خاستگاههای قومی، فرهنگی و مذهبی. این تنوع، اگر بدون چارچوب گفتوگویی و عقلانی رها شود، میتواند به واگرایی بینجامد؛ اما زمانی که در ساختار انتقادی دانشگاه سامان مییابد، به فرصتی راهبردی برای معماری اجتماعی وفاق ملی تبدیل میشود. از این منظر، نقش دانشگاه نه حذف تفاوتها، بلکه مدیریت عالمانه آنها در پرتو هویت و منافع ملی مشترک است.
تعمیق وفاق ملی در دانشگاه، مستلزم عبور از رویکردهای شعاری و حرکت بهسوی یک مسئله علمی است. پژوهشهای میانرشتهای، کرسیهای آزاداندیشی، مطالعات تطبیقی همزیستی اجتماعی و بازخوانی انتقادی گسلهای اجتماعی، میتواند وفاق را از احساسی مقطعی به فهمی عقلانی و قابل کنش تبدیل کند.
در این میان، توجه به وفاق اقوام و فرهنگها اهمیت ویژهای دارد. دانشگاه، بهمثابه «ایرانِ کوچک»، بستری کمنظیر برای تمرین همزیستی اقوام و زبانهای گوناگون فراهم میکند. هنگامی که این تنوع از زیست موازی به زیست گفتوگویی و همکاری مشترک ارتقا یابد، تفاوتهای قومی به جای تهدید، به سرمایهای اجتماعی برای تقویت وفاق ملی تبدیل میشوند.
در این نقطه، دانشجو نقش محوری مییابد. اگر دانشگاه را عقل تبیینکننده وفاق بدانیم، سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی و شهر دانشجو بسترهای تحقق عینی آن در زیست دانشجویی هستند.
سازمان دانشجویان، بهعنوان نهادی فراگیر و شبکهمحور، میتواند بازوی اجرایی دانشگاه در طراحی برنامههای گفتوگومحور، فعالیتهای داوطلبانه مشترک و کنشهای اجتماعی مسئلهمحور باشد. در بطن آن، شهر دانشجو بهمثابه میدان تبادل آزاد آرا و روایتهای دانشجویی، نقش مکملی در نهادینهسازی فرهنگ گفتوگو و شنیدهشدن صداهای متنوع ایفا میکند. شهر دانشجو قادر است گفتوگوی ملی را از سطح رسمی به زیست روزمره دانشجویان منتقل کند.
در نهایت، اگر وفاق ملی را پروژهای بلندمدت برای آینده ایران بدانیم، شهر دانشجو اتاق فکر و زیستبوم دانشجویی و میدان تمرین آن است.
بیتوجهی به نهادهای گفتوگومحور دانشجویی، وفاق را سطحی و ناپایدار میکند؛ اما پیوند آگاهانه دانشگاه، سازمان دانشجویان و شهر دانشجو میتواند وفاق ملی را از یک شعار رسانهای به واقعیتی اجتماعی و ماندگار تبدیل کند.
انتهای پیام 
