قرآن و سلامت روان؛ از آرامش ذهن تا تاب‌آوری اجتماعی
اضطراب و فشار روانی در این روزگار به دغدغه‌ای اجتماعی بدل شده است. آموزه‌های قرآن با مفاهیمی، چون صبر، توکل، امید و ... نقش بی‌بدیل در ارتقای سلامت روان و تاب‌آوری جامعه ایفا می‌کند؛ مسیری که دانشیار مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی بابل، آن را راه نجات فرد و جامعه امروز می‌داند.
افزایش اضطراب و فشار‌های روانی، کیفیت زندگی بسیاری از افراد جامعه را به چالش کشیده است. اما در متن نیاز‌های امروز، آموزه‌های اصیل قرآن کریم همچنان می‌تواند چراغ راهی باشد، برای هر کسی که به دنبال پایداری روان و سلامت معنوی است. در این راستا خبرنگار ایکنا از مازندران با محمدهادی یدالله‌پور، دانشیار مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت دانشگاه علوم پزشکی بابل گفت‌وگویی داشته است که مشروح آن را در ادامه می‌خوانیم؛
ایکنا _ در مدیریت روانی جامعه چقدر اذکار قرآنی و فهم درست قصص انبیاء نقش داشته و درس‌هایی را برای تاب‌آوری به نسل امروز ارائه می‌دهد؟
امروزه بشر با دور افتادن از ملکوت و معنویات و تن دادن به روزمرگی و مادیات دچار خستگی، بی‌حوصلگی و پرخاشگری، و در نهایت ناامیدی شده است. راه نجات و رستگاری بشر امروز بازگشت به دین و آموزه‌های متعالی وحیانی است. دین با نگاه کارآمد و نجات‌بخشش می‌تواند در عرصه روح و روان بشر تأثیرگذار باشد و این حقیقتی است که نمی‌توان آن را انکار کرد.
محیط خانواده، نقطه آغازین تثبیت ارزش‌های قرآنی است. وقتی تلاوت یا ذکر گروهی آیات امیدبخش، شکرگزاری و آموزش تدریجی صبر به سنت خانوادگی بدل می‌شود، همبستگی روحی و پایداری بیشتری ایجاد می‌کند. اهمیت این موضوع به‌ویژه برای نوجوانان و جوانان که به‌دنبال معنا و پشتوانه روانی هستند، دوچندان می‌شود.
خداوند می‌فرماید: «أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»؛ این آیه گوشزد می‌کند که آرامش حقیقی نه در تکیه به اسباب مادی، بلکه در پیوند با معنویت و یاد خداست. در روزگاری که بحران‌ها هر روز رنگ تازه می‌گیرند، بازگشت به وعده‌های الهی مانند «إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ یُسْرًا» حس امید و ثبات روان را به جامعه و فرد بازمی‌گرداند. ذکر‌های کاربردی چون «حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکِیل» همواره مأمن مؤمنان در طوفان ناآرامی‌ها بوده است.
داستان حضرت موسی(ع)، حضرت یوسف(ع) و حضرت ایوب(ع) در قرآن کریم، بیانگر این حقیقت است که عبور از سختی، مقدمه رسیدن به آرامش و عاقبت نیکوست. این قصص به ما می‌آموزد که انسان مؤمن، باید ایمان راسخش را حفظ کند و بداند که خداوند پاداش صالحان را ضایع نمی‌کند و سرانجام خوب متعلق به صابران است. این آموزه‌ها کمک می‌کند فرد هنگام مواجهه با چالش‌های جدی، به جای درماندگی، صبوری و امید را برگزیند.
ایکنا _ مؤسسات و نهاد‌های مدیریت امور قرآنی و همچنین رسانه‌ها برای ارتقای سلامت روان عمومی چه نقشی می‌توانند ایفا کنند؟
نهاد‌های قرآنی می‌توانند با ارائه برنامه‌های مهارتی و کارگاه‌های عملی درباره کاربرد مفاهیم قرآنی در زندگی روزمره، فضای امن‌تری برای بیان مشکلات، افزایش تاب‌آوری و ایجاد همدلی در جامعه فراهم آورند. آموزش مفاهیم همدلی، عفو و مسئولیت‌پذیری از بستر قرآن، مؤثرترین و کم‌هزینه‌ترین ابزار برای سلامت روان عمومی است. اگر این نهاد‌ها به آموزش مهارت‌های عملی زندگی با محوریت قرآن بپردازند، محیطی امن برای رشد تاب‌آوری و تقویت همبستگی فراهم می‌شود؛ به‌ویژه در محیط‌های پرتنش و خانواده‌ها.
یک راهکار ساده و کاربردی، گنجاندن آیات امیدآفرین در گفت‌و‌گو‌های روزمره، محیط‌های آموزشی و رسانه‌هاست. همچنین برگزاری مستمر جلسات تلاوت و تفسیر آیات امیدبخش می‌تواند مانند سپری در برابر ناامیدی و اضطراب عمل کند.
ایکنا _ تاکنون تأثیرات عینی ترویج آموزه‌های قرآنی ارزیابی شده است؟
پژوهش‌های متعدد نشان می‌دهد که باور به مفاهیم صبر، شکر و توکل، و ایمان و انجام کار‌های نیکو، در کنار تکرار اذکار قرآنی، منجر به کنترل بهتر اضطراب، افزایش امید و کاهش تمایل به رفتار‌های پرخطر در نوجوانان و جوانان می‌شود. این واقعیت علمی باز هم گواه آن است که قرآن می‌تواند نه فقط به‌عنوان یک متن مقدس، بلکه به‌عنوان راهنمای عملی برای ارتقای سلامت روان و کیفیت زندگی در جامعه امروز نقش ایفا کند.
ایکنا _ جملات پایانی.
جامعه‌ای که فرهنگ صبر و امید قرآنی را به عادت بدل کند، حتی در سخت‌ترین شرایط به فروپاشی روانی دچار نمی‌شود. سبک زندگی قرآنی براساس ایمان و اعمال صالح و عبادات و اخلاق بنیاد نهاده شده است. این سبک زندگی قرآنی مانع از سرایت ناامیدی شده و الگویی از مسئولیت‌پذیری، مهر و پایداری به نسل آینده منتقل می‌کند. باور دارم سرمایه‌گذاری فکری و عملی بر معارف الهی، مطمئن‌ترین مسیر برای حفظ سلامت روان جمعی و تقویت سرمایه اجتماعی در ایران امروز است.
انتهای پیام
