امام زمان(عج)؛ زمینه‌ساز تحقق والاترین مرتبه حیات برای انسان

حجت‌الاسلام ابراهیم غبیشاوی، استاد مرکز تخصصی مهدویت حوزه علمیه خوزستان در گفت‌وگو با ایکنا از خوزستان، فرارسیدن سالروز میلاد حضرت مهدی موعود(عج) را تبریک گفت و درباره نقش امام در زندگی انسان‌ها بیان کرد: دانشمندان ما وقتی در قرآن کریم غور می‌کنند، بر اساس آیات قرآنی، سه نوع حیات برای انسان در نظر می‌گیرند؛ حیات مادی، حیات انسانی و حیات طیبه یا الهی. به گفته علما، حیات مادی، نقطه اشتراک انسان و سایر موجودات است که همه از آن بهره‌مند هستند. توقف در این سطح از حیات از نظر قرآن و روایات نکوهش شده است.

حیات دیگر، حیات انسانی است که عموم جامعه بشری از آن برخوردارند که یک سطح بالاتر از حیات مادی و طبیعی است. در این سطح، انسان به کسی ظلم نمی‌کند و تا حدی ارزش‌های انسانی را رعایت می‌کند، اما قرآن کریم، کمالی بالاتر از این را از انسان انتظار دارد. حیات سوم، حیات طیبه(الهی) است که مورد تأکید قرآن و روایات است. خداوند در آیه 97 سوره نحل می‌فرماید: «مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً»؛ قرآن کریم برای رسیدن انسان به این حیات، یک راهنما تعیین کرده است و تا زمانی که با این راهنما باشیم در بیابان‌های گمراهی و جهالت نخواهیم ماند، در اقیانوس‌های عمیق زندگی، جزرومدها دنیا و صاعقه‌ها و طوفان‌ها، سرگردان نمی‌شویم. با وجود او در راه‌های پر پیچ و خم و مخوف افکار و موهمات دنیایی نمی‌مانید.

این حیاتی است که خداوند این‌گونه به آن دعوت فرمود: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا يُحْيِيكُمْ»(انفال، 24). استجابت دعوت خدا و رسولش، شما را زنده می‌کند. این زندگی، زندگی مادی و طبیعی نیست، اگر قرار بود این حیاتی که با ایمان به دست می‌آوریم همین حیات مادی باشد، تحصیل حاصل است. بنابراین، آنچه آیه به آن اشاره می‌کند، فراتر از حیات مادی است.

معضل بشر در طول تاریخ این است که از انبیای الهی همین حیات مادی و حیوانی را می‌خواستند. خداوند می‌فرماید: ایمان و اجابت دعوت خدا و رسولش به شما زندگی طیبه و معنوی می‌دهد. هدف همه انبیا این است که انسان را به سطح حیات طیبه برسانند.

پیامبر(ص) و امام در قبال این حیات طیبه از ما انتظاراتی دارند و ما که اکنون در دوره غیبت هستیم، باید دعوت آنها را بپذیریم. متأسفانه امروز حرف‌هایی از این دست می‌زنند که امام زمان(عج) چه زمانی تشریف می‌آورند تا از این مشکلات رهایی پیدا کنیم؟ اتفاقا برعکس. طبق روایت امام صادق(ع) چنانچه امام ظهور بفرمایند استراحت و خواب شما روی مرکب است. دوره کار و زحمت است. این‌طور نیست که حضرت فقط بیایند حیات مادی ما را تأمین کنند. در دعای عهد می‌خوانیم: «وَ اجْعَلْهُ اللَّهُمَّ مَفْزَعا لِمَظْلُومِ عِبَادِکَ وَ نَاصِرا لِمَنْ لا یَجِدُ لَهُ نَاصِرا غَیْرَکَ وَ مُجَدِّدا لِمَا عُطِّلَ مِنْ أَحْکَامِ کِتَابِکَ وَ مُشَیِّدا لِمَا وَرَدَ مِنْ أَعْلامِ دِینِکَ وَ سُنَنِ نَبِیِّکَ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ».

کسی که حیات طیبه را محقق می‌کند، امام زمان(عج) است. امام، احکام معطل مانده دین و سنت پیغمبر(ص) را احیا می‌کنند. پس کسی که منتظر واقعی امام عصر(عج) است و می‌خواهد حضور امام را در زندگی خود ببیند، نگاه کند چه انتظاری از امام دارد. آیا این انتظار او را با امامش پیوند می‌دهد یا نه؟ به گفته برخی علما، کسی که می‌خواهد واقعاً حیات طیبه داشته باشد، لازم است شاخصه‌های این حیات را در خود به وجود آورد. از جمله این شاخص‌ها، امید به آینده، پایمردی در راه اهداف عالیه و مبارزه با نفس است. 

انقلاب اسلامی امروز ما یک نعمت است که قدردان آن نیستیم؛ این انقلاب می‌تواند مقدمه‌ای برای رسیدن به آن حیات طیبه و ظهور امام زمان(عج) باشد، اما برخی از مردم این انقلاب را صرفا از نظر مادی ارزیابی می‌کنند. اگر در انتظارات مادی توقف کنیم، از حیات طیبه دور می‌مانیم. انسان مؤمنی که به دنبال حیات طیبه است، از شک و شبهه دشمنان عبور می‌کند. از اختلاف‌پراکنی میان مسلمان گذر می‌کند، از بلاها و ناامیدی‌ها و یأسی که ممکن است گرفتار آن بشود، گذر می‌کند و آن را پلی برای رسیدن به آینده می‌داند. متأسفانه ما در برابر امتحان‌های الهی فقط ناله می‌کنیم و نمی‌دانیم که اینها امتحان‌هایی برای آبدیده شدن انسان هستند.

روایات زیادی در منابع درباره ویژگی‌های منتظران آمده است. کسانی که منتظر واقعی حضرت هستند، صفات مؤمنان را در وجودشان دارند: «أن من دينهم الورع والعفة والصدق والصلاح والاجتهاد وأداء الامانة إلى البر والفاجر وطول السجود والقيام بالليل واجتناب المحارم وانتظار الفرج بالصبر وحسن الصحبة وحسن الجوار وبذل المعروف وكف الاذى وبسط الوجه والنصيحة والرحمة للمؤمنين. والوضوء كما أمر الله». روش آنها پاکدامنی، عفت، راستی و صلاح و سخت‌کوشی، ادای امانت به نیکوکار و تبهکار، سجده طولانی، عبادت شبانه، دوری از حرام، انتظار گشایش با شکیبایی، نیکو همنشینی، نیک همسایگی، نیکی کردن، دست از آزار شستن، گشاده‌رویی، خیرخواهی و رحمت برای مؤمنان است.

بنابراین باید این خصال و اوصاف را در خود زنده کنیم. هر چه این خصال را بیشتر در خود زنده کنیم، به حیات طیبه نزدیک‌تر می‌شویم. به گفته علما «وجود لطف» وجود امام، لطف است. در معنای لطف آمده، لطف «ما یقرب الی الطاعه و یبعد عن المعصیه» آنچه باعث نزدیکی ما به بندگی خدا و دوری ما از گناه می‌‌شود، لطف است. آیا ما دست خود را به سمت آن لطف دراز کرده‌ایم؟ تلاش کنیم خود را به این لطف برسانیم. هر قدر خود را به این لطف نزدیک‌تر کنیم از معصیت دور می‌شویم.