آیین‌های ماه محرم در بابل

به گزارش ایکنا از مازندران، ماه محرم الحرام ماه پيروزی حق بر باطل و غلبه خون بر شمشير، يادآور رشادت‌ها و ايثارگری‌های سالار و سرور آزادگان عالم حضرت حسين بن علی (ع) و ياران وفادارش است.

تكيه‌ها، حسينيه‌ها و مساجد شهرستان بابل در ماه محرم شاهد پرشورترين صحنه های عزاداری و نوحه‌خوانی در رثای سرور شهيدان حضرت امام حسين (ع) سومين ستاره تابناك آسمان امامت و ولايت است.

در دهه اول ماه محرم،  اين عزاداری‌ها همه شب با شكوه خاصی بعد از اقامه نماز مغرب و عشا آغاز می‌شود. پس از سخنرانی روحانيان و وعاظ  و مراسم سينه زنی و كرب‌زنی،  اين آیين ها با اطعام گسترده عزاداران و اهالی محل پايان می يابد. هزينه های برپايی اين آيين هاي مذهبی و اطعام سوگواران و عزاداران حسينی از محل موقوفات و كمك هاي مردمی تامين و پرداخت مي شود.

در شب و روز هفتم ماه محرم، مردم عزادار و سوگوار و هیئت هاي عزادار محلات در تكايا و سقاتالارهاي اين شهرستان از جمله پيرعلم، امامزاده قاسم، كيجا تكيه، ابوالحسن كلا، شياده، شهيد آباد، لنگور، مقري كلا و ساير سقاتالارهاي روستاها آيين هاي ويژه سنتي هفتم محرم را كه منتسب به حضرت باب الحوائج حضرت ابوالفضل العباس (ع) است با شكوه خاصي به جاي مي آورند.

براساس يك سنت جاری، مردم سوگوار و هيات های عزادار بابل به انگيزه مصادف شدن روز هفتم محرم با مسدود شدن آب بر روي یاران با وفای امام حسين (ع)، و به ياد سقای تشنه لب كربلا، با تجمع در اين اماكن متبرك و روحانی، براي رفع حاجات خود و برآورده شدن مشكلات و شفاي عاجل بيماران، آيين های نذر و نياز و توسل را به جای می آورند. 

عزاداران با خيرات كردن چای، شير، شربت و حلوا و نان های قندی و سوخاری بين عزاداران و قربانی كردن گوسفند در اين مكان ها به سوگ نشسته و خاطره جانبازی ها و رشادت های سالار دشت نینوا حضرت ابوالفضل علم دار،  و حماسه سازان عاشورا را گرامی می دارند.

در روزهای تاسوعا و عاشورای حسينی اين عزاداری ها با مجالس وعظ و تعزيه و دسته روی به اوج خود مي رسد و مردم با پوشيدن جامه های سياه با حُزن و اندوه خاصی در سطح تكايا و مكان هاي مذهبی محلات شهر و روستا تجمع كرده و با دسته روی از هر محله به ساير محلات،  و در روستاهاي هم جوار عزاداری مي كنند.

دسته های عزادار شامل دسته های سينه زنی، زنجير زنی و كرب زنی در سطح شهر بابل، با عبور از محلات در مقابل مسجد يا تكيه هر محله به عزاداری مي پردازند. اين آيين ها  در محوطه و صحن امامزاده قاسم(ع) و تكيه پير علم بابل از ويژگی خاصي برخوردار است، و عزاداران در اين مراسم علاقه مندی و پای بندی خود را به ساحت مقدس خاندان عصمت و طهارت ابراز مي دارند.

در كنار مرثيه خوانی، سينه زنی و زنجير زنی و كرب زنی  توسط هيات های عزادار،  با كرب  که شامل دو قطعه كوچك چوبی است  در كف دستان عزاداران  قرار مي گيرد و با خواندن اشعار مداحان به صورت دو ضرب، سه ضرب و هفت ضرب و چند ضرب به هم كوبيده مي شود كه حكايت از حزن و اندوه است.

آيين های ديگري هم چون پرده خوانی، شامل پارچه های پرده ای از نقاشی صحنه های درگيری ظهر عاشورا و تصاوير سربازان و افراد شركت كننده در نبرد حق عليه باطل و اشقياء و اتقياء و ظلم و ستمي كه بر امام حسين (ع) و اصحاب باوفايش وارد شده،  توسط نقال روايت مي شود. 

برپایی آيين نمايشی تعزيه«شبیه خوانی» كه از مشتاقان زيادي بويژه بين عامه برخوردار است انجام مي گيرد. خیمه گاه به یاد سالار شهیدان و یاران وفادارش در دهه اول ماه محرم در سطح اکثر محله ها و روستاهای بابل برپاست و محل عزاداری، و اطعام سوگواران است. برخی از این خیمه ها بعدازظهر عاشورا  در میان حزن و اندوه خاصی بصورت نمادین به آتش کشیده می شوند.

تعزيه هم يك آيين نمايشی مذهبی است كه ابتدا به منظور همدردی برای سالار و سرور شهيدان عالم حضرت حسين بن علی (ع) و تشريح وقايع شهادت آن امام همام و ياران وفادارش به وجود آمده بود كه  در منازل شخصی برگزار می شد. بعدها در تكايا و مكان هاي مذهبي و سقاتالارها ادامه يافت، تا در نهايت تبديل به تعزيه نمايشی شد.

معمولاً هر تعزيه از 10 الی 15 بازيگر و چند نوازنده طبل و شيپور و قره نی و سنج و دهل تشكيل می شود كه در مواقع ضروري و حساس  داستان، تعزيه خوانان را ياری می دهند.

تعزيه به علت نمايشي بودن و درك  صريح آن،  همواره مورد اقبال عموم مردم واقع شده است. اين سنت ضمن زنده نگاه داشتن خاطره حماسه سازان عاشورا، شخصيت ارزنده و ارزشمند آن ها را نيز در اذهان مردم،  مقدس و پويا  نگه می دارد.

از يازدهمین روز محرم آیين هاي سخنراني و وعظ و تعزيه در حسينيه ها و تكايا و زينبيه ها و منازل مردم و مشتاقان اهل بيت به تناوب  تا پايان ماه های  محرم و صفر ادامه می يابد. برخی از اين آيين ها صبح ها پس از اقامه نماز صبح و برخی عصرها  قبل از اذان مغرب برگزار مي شود.

مدت اين روضه خوانی ها معمولاً از يك هفته تا ده روز است. بر سردر منازلی كه مداحی و وعظ و سخنرانی در ماه محرم در آن برگزار می شود بيرق ها و پارچه هايی از مجلس عزاداری امام حسين (ع) به چشم مي خورد تا علاقه مندان با اطلاع قبل در این آئین های سنتی حضور یابند.

 این آیین ها جلوه هایی از ماندگاری عزاداری امام حسین (ع) است که با گذشت قرن ها، نه تنها از شور وطراوت آن کاسته نشده است، بلکه هرساله با جذب بی شمار مشتاقان مکتب اهل بیت(ع)، با شکوه و عظمت خاصی برپا می شود که گویی امروز عاشورا است.