قربان؛ عید مقدم داشتن محبت الهی بر سرمایه‌های انسانی

حجت‌الاسلام والمسلمین امیر صالحی، مبلغ تخصصی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان درباره فلسفه عید قربان، اظهار کرد: هر یک از اعمال حج، نشانه و یادآور آزمون‌هایی است که حضرت ابراهیم(ع) پشت سر نهاد و خداوند این اعمال و مناسک را به پاسداشت این موفقیت واجب کرد و اسرار و آدابی در آنها قرار داد.

وی افزود: بعد از اینکه حجاج در روز نهم ذی‌الحجه و در سرزمین عرفات، به شناخت و معرفت خداوند دست پیدا می‌کنند و از نیمه شب تا طلوع آفتاب دهم ذی‌الحجه در مشعرالحرام به بندگی و ذکر خدا مشغول می‌شوند، در روز عید قربان در منا، سرزمین عشق و آرزوها، اعمالی انجام می‌دهند که اولین آنها، رمی جمرات یا جمره عقبه است.

مبلغ تخصصی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان ادامه داد: خداوند اسماعیل را در سالخوردگی به حضرت ابراهیم(ع) عطا کرده بود، ولی وقتی اسماعیل به سنین نوجوانی رسید، امتحان بزرگ ابراهیم(ع) این بود که فرزندش را قربانی کند. طبق آیات قرآن، ابراهیم و اسماعیل، هر دو تسلیم فرمان الهی شده بودند، ولی آن‌گاه که پدر فرزند خود را بر خاک نهاد تا او را قربانی کند، خداوند قوچی از بهشت فرستاد و آن را فدای ذبح اسماعیل قرار داد. به پاس این مقام تسلیم و رضایت در برابر فرمان الهی و مقدم ساختن عشق خداوند بر محبت فرزند، حجاج و سایر مسلمانان به تأسی از حضرت ابراهیم(ع) قربانی انجام می‌دهند، به نشانه اینکه محبت خدا را بر همه دارایی‌های خود مقدم می‌دارند، چنانکه قرآن در سوره بقره، بالاترین محبت اهل ایمان را محبت به خدا معرفی می‌کند.

وی درباره تفاوت قربانی کردن در اسلام با سایر ادیان، گفت: عرب جاهلی پیش از اسلام وقتی گوسفندی را قربانی می‌کرد، بر این تصور بود که خداوند و بت‌ها به گوشت و خون و استخوان این قربانی نیاز دارند، ولی قرآن بر این تصور خط بطلان کشید و فرمود، آنچه خدا می‌خواهد، تقوای شماست. در واقع، نتیجه قربانی کردن باید ذبح هوای نفس و ایجاد تقوا در وجود انسان باشد و قربانی، وسیله‌ای برای تقرب به خداست. حتی درباره نماز نیز در روایات آمده است: «اَلصَّلاَةُ قُرْبَانُ كُلِّ تَقِيّ؛ نماز، وسيله تقرب هر پرهيزگارى به خداوند است.» این تقرب به واسطه تقوا حاصل می‌شود، نه به واسطه گوشت و خون قربانی.

حجت‌الاسلام صالحی درباره کارکردهای اجتماعی عید قربان و قربانی کردن، بیان کرد: آموزه‌های دین فقط در اعمال عبادی و فردی خلاصه نمی‌شود، قرآن در موارد متعدد می‌فرماید: «وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ؛ و نماز به پا دارید و زکات بدهید.» یعنی توجه به اقامه نماز و سپس، قانون مواسات. اعمال حج با احرام، معرفت و رمی جمرات آغاز می‌شود و قربانی کردن، یکی از اعمالی است که جنبه اجتماعی دارد، یعنی توجه به معیشت و نیازهای فقرا. قربانی کردن در سرزمین منا بر حجاج واجب است و برای سایرین استحباب دارد. اهل بیت(ع) در روز عید قربان فقط از گوشت قربانی میل می‌کردند. باید توجه داشت که یک سوم گوشت قربانی متعلق به خود فرد است و مابقی را باید به فقرا و نیازمندان، به‌خصوص اقوام و همسایه نیازمند خود بدهد. در کنار عبادت فردی که یکی از شئون مسلمانی محسوب می‌شود، توجه به معیشت و اقتصاد نیازمندان نیز وجه دیگری از شئون مسلمانی است.

وی به اعمال عید قربان اشاره کرد و گفت: برای این روز، غسل نوشته شده، روزه گرفتن در آن حرام و نام دیگر عید قربان، عید اضحی است. بر ذبح حیوان و قربانی کردن در این روز بسیار تأکید شده و خواندن دعای ندبه، توجه به امام زمان(عج) و گفتن تکبیرات که توجه به توحید و شناخت و معرفت خداوند است، از دیگر اعمال عید قربان به‌شمار می‌رود.