قلت مستندهای دینی باعث نگرانی است

به گزارش ایکنا، نشست خبری جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت با حضور محمد حمیدی‌مقدم؛ دبیر این جشنواره، امروز ۱۷ آذر در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی برگزار شد.

در ابتدای جلسه حمیدی مقدم گفت: ۲۶ تیر فراخوان ارسال اثر به دبیرخانه شانزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران سینماحقیقت منتشر شد. مهلت دریافت اثر با توجه به درخواست مستندسازان تا پایان شهریور ادامه یافت و در نهایت ۶۱۴ اثر ثبت نام و ۵۸۷ فیلم به دبیرخانه جشنواره تحویل داده شد. از میان آثار تحویل داده شده به دبیرخانه ۷۶ مستند به دلایلی از جمله پخش شدن از شبکه‌های تلویزیون، شرکت در ادوار قبلی یا حضور در جشنواره‌های دیگر شرایط حضور در رقابت شانزدهمین دوره را نداشتند و از گردونه خارج شدند. در بخش شهید آوینی 12 مستند به این دلیل که در پانزدهمین دوره فرم شرکت در جلسات را پر کرده بودند، کنار گذاشته شدند.

وی افزود: از میان آثار رسیده به دبیرخانه در بخش مستند‌های بلند۱۰۱ فیلم، مستندهای نیمه‌بلند ۱۲۶ و بخش کوتاه ۲۷۴ مستند واجد شرایط بررسی شناخته شدند. مجموعه آثاری که بخت بررسی شدن برای حضور در این دوره را داشتن ۵۱۱ مستند است. از میان این آثار ۱۸۸ مستند متقاضی حضور در بخش شهید آوینی بودند. هر سال پس از مراحل اولیه ثبت‌نام آثار و تحویل نسخه‌های نخستین فیلم‌ها با توجه به شرایط و دلایل گوناگون، گروهی از حضور در جشنواره انصراف دادند. ازمیان این تعداد پنج فیلم مشکل حقوقی داشتند هشت فیلم به دلیل مشکلات فنی از جشنواره کنار رفتند و نه تهیه‌کننده تمایلی به شرکت مستندشان در جشنواره نداشتند. سه فیلم نیز در اعتراض به شرایط کنونی جامعه و ناآرامی‌ها از حضور در این جشنواره انصراف دادند.

حمیدی مقدم ادامه داد: تعداد آثار رسیده در مقایسه با دوره قبل ۱۶ درصد افزایش داشته است اما حضور فیلمسازان زن در این دوره ۱۵ درصد کاهش داشته است. متقاضیان حضور در بخش شهید آوینی ۱۷ درصد رشد داشته‌اند. کل آثار متقاضی در بخش بین‌الملل از ۹۵ کشور ۱۳۴۸ اثر است که از این تعداد ۲۶۰ فیلم در بخش بلند و ۱۹۵ اثر نیمه بلند و ۸۹۳ فیلم در بخش کوتاه ثبت نام کرد‌ه‌اند.

وی بخش‌های مختلف جشنواره را چنین برشمرد: سرفصل‌های مختلف، موضوع‌ها و پراکندگی‌ها و فراوانی‌ها از جمله مسائلی است که در هر جشنواره‌ای به آن توجه می‌شود. مسئله حضور زنان فیلمساز و تهیه‌کننده از عواملی است که در جشنواره روی آن تمرکز می‌شود. در سال‌های اخیر به طور ویژه در ماه‌های گذشته مباحث مربوط به زنان مورد توجه جدی اقشار مختلف جامعه بوده است. امسال ۶۶۶ فیلمساز زن آثارشان را ثبت نام کرده و تحویل دبیرخانه داده‌اند. از میان کل آثار رسیده به شانزدهمین جشنواره سینماحقیقت ۵۶ مستند درباره زنان و خانواده است.

وی ادامه داد: امسال برای نخستین‌بار دبیر جشنواره از گروه مشاوران به جای هیئت‌های انتخاب استفاده کرده و کوشیده، شیوه انتخاب آثار را در فرایند تازه و حتی چالش برانگیز به نحوی پیش برد که شائبه‌ها و حاشیه‌ها کمتر شود. در این راستا از میان ۱۰۱ فیلم متقاضی در بخش بلند ۱۶ مستند از میان ۱۳۶ مستند متقاضی در بخش نیمه بلند 15 اثر و از بین ۲۷۴ مستند کوتاه ۲۰ اثر برای رقابت نهایی انتخاب شدند. در بخش شهید آوینی از میان ۱۱۸ مستند متقاضی ۱۲ راهی بخش مسابقه شد آثاری در بخش شهید آوینی بررسی و داوری می‌شوند که در حوزه دفاع مقدس و انقلاب اسلامی و محور مقاومت تعریف شوند.

حمیدی‌مقدم درباره بخش خارج از مسابقه جشنواره سینما چنین توضیح داد: جشنواره سینما حقیقت، مهم‌ترین ویترین نمایش آثار مستند در ایران است. به همین دلیل اغلب فیلمسازان مایلند اثرشان در جشنواره روی پرده رود. برای اینکه هم پاسخی به مطالبه فیلمسازان داده شود و هم فرصت دیده شدن بعضی از آثار در فضای جشنواره از دست نرود در شانزدهمین دوره جشنواره، بخش نمایش‌های خارج از مسابقه در نظر گرفته شد تا هر روز دو مستند به نمایش درآید. بعضی از فیلم‌ها درباره موضوع‌های ملی و شخصیت‌های خاص است و تعدادی دیگر نگاهی مطالبه‌گر و جستجوگر دارند و می‌توانند فضای نقد اجتماعی با پرهیز از سیاه‌نمایی را تقویت کنند.

وی در بخش دیگری از این جلسه پیرامون تحلیل محتوا جشنواره بیان کرد: پس از بررسی و پایش‌های اولیه از میان ۵۱۸ فیلم، سهم مستند‌های اجتماعی و شهری بیش از دیگر آثار است. ۲۷ درصد آثار رسیده در این دسته قرار می‌گیرد. مستند‌هایی با موضوع انقلاب اسلامی،  دفاع مقدس و مقاومت ۱۹ درصد را شامل می‌شود و مستند‌های پرتره ۱۴ درصد آثار را به خود اختصاص داده‌اند. ۱۰ درصد از مستند‌ها درباره محیط زیست و حیات وحش و ۱۰درصد با موضوع تاریخ و میراث فرهنگی است. ۸ درصد از مستندها موضوع دینی و آیینی دارند و ۶ درصد در دسته آثار سیاسی قرار می‌گیرند. سهم مستند‌های ورزشی ۶ درصد و یک درصد از آثار موضوع‌های متفرقه دارند.

دبیر جشنواره با بیان اینکه جشنواره امسال با حضور گسترده سینماگران استانی همراه است، تصریح کرد: با توجه به تکثر، تعدد و تنوع آثار مستندسازان استانی در این دوره، این امتیاز به برگ برنده و شاخص این دوره تبدیل شده است. دعوت از مستندسازان استانی و معاونان هنری ارشاد هر استان برای حضور در جشنواره در بخش‌های مختلف از جمله کارگاه‌ها از ویژگی این دوره است. ۲۸ مستند از ۱۶ استان حائز شرایط حضور در بخش مسابقه ملی بوده‌اند.

وی درباره چرایی محبوبیت مستندهای اجتماعی در جشنواره گفت: مستند‌سازی بر اساس جستجو، کشف و مطالبه‌گری معنا پیدا می‌کند به همین دلیل هر سال و در ادوار مختلف، بیشترین سهم از آثار به مستندهای اجتماعی اختصاص پیدا می‌کند. مستندهای با موضوع انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و محور مقاومت و چهره‌نگاری در دسته دوم و سوم تولیدات سینمایی مستند این سال‌هاست. حمایت نهادها و سازمان‌های مختلف از ساخت مستندهایی با این موضوع می‌تواند باعث رشد ۶۰ درصد از تولیدات کشور در این حوزه باشد. پرداختن به موضوعات محیط زیستی، اقلیمی و حیات پخش همچنین میراث فرهنگی و تاریخی نیز از اولویت‌های فرهنگی کشور در سال‌های اخیر بوده که با اقبال مخاطب هم همراه می‌شود. در بحث پرداختن به مباحث دینی و آیینی البته کمبود تولیدات به چشم می‌خورد که باعث نگرانی است چرا که توجه به آداب و رسوم و آیین‌های ملی و مذهبی در سینمای مستند به تقویت و انسجام اجتماعی می‌انجامد. همچنین آیین‌ها ما را از گزند فراموشی و نابودی نجات می‌دهد. در کشوری که سرشار از خرده‌فرهنگ و آیین‌ها و قومیت‌ها است ثبت و ضبط این امتیازها ضمانتی برای بقا و تقویت هویت ملی است.

وی ادامه داد: به نظر می‌رسد در زمینه موضوعات دینی نیاز به بستر‌سازی و توجه مستندسازان داریم. درباره کند بودن تولید در بخش مستند سیاسی هم می‌توان به این نکته اشاره کرد که نبود دسترسی کافی به اطلاعات و همچنین پر خطر بودن ساخت فیلم در این زمینه، مستندسازان را از پرداختن به مسائل این حوزه ناامید و دلزده می‌کند. درصورتیکه بحران‌های سیاسی داخلی و خارجی و تاثیر وضعیت بیرونی بر انسجام و همدلی در داخل، توجه به ساخت مستند‌های سیاسی برای مقابله با تحریف و قلب واقعیت رسانه‌های معاند و شبکه‌های فارسی زبان را به عنوان یک اولویت مطرح می‌کند.

حمیدی مقدم در پاسخ به دو سوال ایکنا گفت: درباره اتفاقات چند ماهه اخیر هیچ فیلمی در جشنواره حضور ندارد زیرا زمانی که آثار انتخاب شدند اتفاقات رخ نداده بود ولی شاید در دوره‌های بعد فیلم‌های پیرامون اتفاقات اخیر وجود داشته باشد. درباره کناره‌گیری انجمن منتقدان از جشنواره باید بگویم آن تصمیم شخصی است ولی به نظر، این کناره‌گیری اقدامی صنفی نیست چون به طور منطقی صنوف باید در همه پدیده‌ها حضور داشته باشند.

دبیر جشنواره درباره پوشش تلویزیونی این رویداد سینمایی اظهار کرد: ویژه‌برنامه جشنواره سینماحقیقت به صورت روز پخش در ایام جشنواره، اتفاقات این رویداد فرهنگی و سینمایی را پوشش می‌دهد. در این برنامه هدف این است تا به مخاطبانی که توانایی حضور در جشنواره را پیدا نمی‌کنند، گزارش تمام اتفاقات، نشست‌ها، ورک‌شاپ‌ها و فیلم‌های بخش‌های متفاوت ارایه شود. این برنامه از ۲۱ آذر یک روز پس از شروع جشنواره، روانه آنتن شبکه مستند می‌شود. هر قسمت این برنامه ۲۵ دقیقه‌ای است و تمام اتفاقات و رویدادهای جشنواره، مصاحبه با فیلمسازان و همچنین توجه به فیلم‌های مهم از بخش‌های مختلف این ویژه‌برنامه است.

شانزدهمین جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت ۲۰ الی ۲۵ آذر در پردیس سینمایی ملت برگزار خواهد شد.