مزایای اوراق سلف؛ بازدهی بیشتر و تسهیل در تسویه نقدی و فیزیکی

به گزارش خبرنگار ایکنا، مجید پیره، دبیر کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار، در نشست مجازی «ابزارهای نوین در بازار سرمایه با رویکرد اسلامی» که دوشنبه‌شب ۲۳ آبان برگزار شد،‌ با اشاره به اوراق سلف گفت: قرارداد سلف استاندارد قراردادی است که براساس آن عرضه‌کننده مقدار معینی از دارایی‌‍ پایه را مطابق مشخصات قرارداد سلف استاندارد در ازای بهای نقد به فروش می‌رساند تا در دوره تحویل به خریدار تسلیم کند. خریدار می‌تواند معادل دارایی پایه خریداری‌شده را طی قرارداد سلف موازی استاندارد به فروش رساند.

انواع اوراق سلف در بورس

وی با بیان اینکه اوراق سلف به دو نوع اختیار خرید تبعی و اختیار فروش تبعی تقسیم‌‌بندی می‌شود، گفت: اوراق اختیار خرید تبعی، اختیاری است که از سوی خریدار به عرضه‌‎کننده داده می‌شود که براساس آن عرضه‌کننده اختیار خرید مقداری از دارایی پایه به قیمت اعمال را در تاریخ سررسید خواهد داشت.

دبیر کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار ادامه داد: اما اوراق فروش تبعی، اوراقی است که از سوی عرضه‌کننده به خریدار داده می‌شود که براساس آن خریدار اختیار فروش مقدار مشخصی از دارایی پایه به قیمت اعمال را در تاریخ سررسید خواهد داشت.

پیره بیان کرد: اوراق سلف در بورس ایران یک سیر تحولاتی داشته و اخیراً به نقطه‌ای رسیده که ما با یک فضای بعضاً چالشی مواجه شده‌ایم که این هم ریشه در موضوعات فقهی دارد.

وی با اشاره به ابزارهای پرکاربرد در بازار سرمایه اسلامی گفت: در بورس ایران در کنار اوراق سلف؛ اسناد خزانه اسلامی، بیمه اتکایی و قراردادهای مشتقه وجود دارند که هریک با هدف خاصی خلق شده‌اند.

دبیر کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه ورقه سلف یا اوراق سلف در بورس ایران بر مبنای قرارداد سلف طراحی شده است، عنوان کرد: قرارداد سلف یا همان عقد سلم از انواع بیع بوده و صحبت از قرارداد سلف در حقیقت صحبت از فروش یک کالا است و این کالا نوعی کالای کلی است و کالای مشخصی نیست که می‌خواهیم آن را در قالب سلف به فروش برسانیم و طبق موعد تحویل خاص در آینده تحویل داده خواهد شد

پیره درباره مزیت اوراق سلف گفت: پرداخت ثمن معامله فی المجلس یکی از مزیت‌های قرارداد سلف است و اوراق سلفی که در بورس مورد استفاده قرار می‌گرفت، ثمن معامله از سوی خریدار پرداخت می‌شد و خریدار قیمت کالا را فی المجلس پرداخت می‌کند.

تبعات برداشت اشتباه از مصوبات فقهی

دبیر کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار نسبت به برداشت‌های اشتباه از مصوبات فقهی هشدار داد و گفت: برداشت اشتباه از مصوبات فقهی و آرای فقها می‌تواند آن مصوبه یا آرا را از واقعیت فقهی خود دور کند.

وی یادآور شد: در بورس ایران اختیار تبعی سهام، اختیار تبعی اوراق منفعت و اختیار تبعی سلف عملیاتی شده‌اند و معامله می‌شوند. پس در بورس ایران اگر فروشنده‌ای بخواهد از محل اوراق سلف تأمین مالی کند، اختیار تبعی‌ها را هم باید بپذیرد، چون اختیار تبعی‌ها در حقیقت جدا از اوراق سلف نیستند. به همین کسی که ورقه سلف را در بورس ایران خریداری می‌کند تنها ورقه سلف را دریافت نمی‌کند بلکه در کنار این ورقه سلف باید یک اختیار معامله منضم به آن ورقه سلف را هم دریافت کند.

دبیر کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار ادامه داد: در اوراق سلف یک اختیار خرید داریم و این اختیاری خریدی که در اوراق سلف وجود دارد به نفع فروشنده است و از سوی دیگر اختیار فروش داریم که ‌ذی‌نفع این اختیار فروش خریدار است. بابت واگذاری اختیار خرید مبلغی دریافت می‌شود یعنی حق اعمال اختیار خرید را به فروش می‌رسانم و در ازای فروش پولی را دریافت می‌کنم و حق اختیار فروش را هم واگذار می‌کنم و بابت واگذاری حق اختیار فروش مبلغی را هم دریافت می‌کنم و این دو مبلغ یکدیگر را خنثی می‌کنند. به عبارت دیگر در اوراق سلف دو تبادل اختیار معامله وجود دارد و عملاً پولی بابت این اختیارها رد و بدل نمی‌شود و اینها یکدیگر را خنثی می‌کنند.

چرایی رغبت صندوق‌های بورسی به ارواق سلف

پیره با بیان اینک مشاوران عرضه‌ای که اکنون مجوز فعالیت در بورس را دارند، مشتریان خود را به سمت اوراق سلف سوق می‌دهند، گفت: ما در اوراق سلف با یک دوره زمانی کوتاه‌مدت سروکار داریم و وجود دوره زمانی کوتاه‌‎مدت برای صندوق‌ها امتیاز مثبتی محسوب می‌شود، چون اگر صندوق‌ها احساس کنند با یک دوره زمانی کوتاه‌مدتی سروکار دارند بیشتر احساس انجام وظیفه خواهند کرد.

وی درباره چرایی محبوبیت اوراق سلف تأکید کرد: یکی از دلایل محبوبیت اوراق سلف نوع ارزش‌گذاری آن است. وقتی اوراق سلف در بازار عرضه می‌شود، سود از آن حذف شده و دوره زمانی کوتاه‌مدت برای آن در نظر گرفته می‌شود و لذا ارزش‌گذاری آن تسهیل خواهد شد، پس مشاهده می‌کنیم صندوق‌هایی که در بورس ایران فعال هستند به راحتی این اوراق را ارزش‌گذاری می‌کنند و با قیمت شفاف اوراق را ارائه می‌دهند و این قیمت در محاسبات به راحتی خود را نشان می‌دهد. دلیل دوم محبوبیت اوراق سلف، صرف زمانی پول است، یعنی صندوق محاسبه می‌کند اوراق 6 ماهه را خریداری کند یا اوراق دو ساله را، بنابراین به دلیل شرایط تورمی که در اقتصاد ایران وجود دارد اوراق سلف دو ساله سود بیشتری برای صندوق‌ها دارد و در نهایت اوراق سلف به دلیل آسان بودن تسویه نقدی و فیزیکی نزد خریدار و فروشنده محبوبیت دارد.