تجلی حزن در تلاوت به میزان آشنایی قاری با مفهوم بستگی دارد
قاری ممتاز کشورمان با تأکید بر اینکه قاری باید به معانی آیات دقت و در آن تدبر کند، گفت: با تغییر صوت و لحن قاری، حزن یا شعف به مستمعان منتقل می‌شود تا بشارت‌ها و انذار‌ها اثرگذارتر باشد؛ با بهره‌مندی از تکنیک‌های لحنی، حزن در تلاوت بهتر به مخاطب القا می‌شود.
به تازگی موضوع حزن قاری به هنگام تلاوت و اجرای تلاوت خاشعانه و نیز انتقال این حزن از سوی قاری به مخاطب، مجدداً محل بحث و اظهار نظرهای متعددی شده است. طرح این مبحث از این حیث بوده است تا راهکاری برای فراگیر شدن انس با قرآن در بین عموم مردم مطرح و اجرا شود و یکی از این راه‌حل‌ها، جاری شدن اشک مستمع به هنگام شنیدن تلاوت قاری عنوان شده است. حتی به این موضوع اشاره شده که قاریان در هیئات مذهبی حضور پررنگی داشته باشند و از این فرصت که قلب‌ها به دلیل شنیدن مصیبت‌های وارد شده به ائمه هدی، حزین و چشم‌ها اشک‌آلود است، استفاده و نیز آیات قرآن قرائت شود.
همچنین یکی دیگر از راهکارهای انس با قرآن را شمرده شمرده خواندن آیات و تأمل بر مفاهیم و بر حذر داشتن از اینکه خود را ملزم کنند تا در مدت زمانی مشخص یک جزء را ترتیل‌خوانی یا طی ماه مبارک رمضان کل قرآن را تلاوت کنند، اعلام شده است؛ در همین راستا با وحید نظریان، قاری ممتاز کشورمان و از فعالان قرآنی استان کرمانشاه گفت‌وگویی داشتیم؛
بیشتر بخوانید:
- انعکاس بیرونی حزن در تلاوت، صرفاً اشک نیست
- توجه فراوان؛ لازمه ترویج ترتیل قرآن
- قاری کارش اشک گرفتن از مردم با تلاوت قرآن باشد
ایکنا ـ تعریفی از مفهوم حزن در تلاوت با توجه به آیات و روایات ارائه دهید.
واژه «حزن» به معنای غم و اندوه است. شایسته است تا قاریان در هنگام تلاوت و خواندن برخی آیات، حزن و اندوه را در صوت خود رعایت کنند تا به مخاطب و مستمع منتقل شود، کما اینکه در کلام پیامبر(ص) و معصومین(ع) آمده «اقرَؤوا القرآنَ بالحُزنِ؛ فإنّهُ نَزَلَ بالحُزنِ؛ قرآن را با آواز حزين بخوانيد، زيرا كه آن با صوت حزين نازل شده است».
ایکنا ـ به چه روشی می‌توان این حزن را به مخاطب منتقل کرد؟ آیا این امر به طور کامل قابل انتقال است به ویژه در میان مخاطبان غیر عرب زبان؟
زمینه تجلی حزن در تلاوت یک قاری به میزان آشنایی وی با ترجمه و تفسیر آیات بستگی دارد. هنگامی که قاری با ترجمه و تفسیر آیات آشنا باشد، می‌تواند با توجه به معنا، حزن را به وسیله هنر تلاوت و تکنیک‌های مختلف آوایی اعم از صوتی و لحنی در صوت خود آشکار و آن را به شنونده القا کند.
مخاطب و مستمع عرب‌زبان غالباً به دلیل زبان مادری، درک بهتری از آیات در هنگام استماع کلام نورانی مصحف شریف دارند، اما بسیاری از مواقع مستمعان ما غیر عرب زبان هستند یا آشنایی با معانی آیات ندارند، بنابر این، این هنر قاری است که به وسیله حزن یا فرح و با رعایت تکنیک‌های مختلف حداقل معنی را به مخاطب برساند.
ایکنا ـ درباره ویژگی محفلی قرآنی بفرمایید و اینکه آیا لزوماً پس از استماع تلاوت قاری، باید فضای حزن یا فضای شادی و شعف به آن غلبه کند؟
محافل قرآنی جنبه‌ها و ویژگی‌های مختلفی دارند. اما اینکه بگوییم صرفاً آیات را با حزن باید تلاوت کرد، صحیح نیست، چراکه بسیاری از آیات، اصلاً معانی حزن‌انگیزی ندارند و آیات بشارت و وعده جزای خدا به نیکوکاران است.
بنابر این در هنگام رسیدن به این گونه آیات باید با تغییر صوت و لحن خود، شادی و شعف را به مستمعان منتقل کنیم تا زیبایی بهشت و بشارت در شنونده ایجاد شعف کند یا در هنگام تلاوت آیات حسرت، عذاب و انذار باید با استفاده از تکنیک‌های لحنی، فضایی محزون را به تناسب آیه به مخاطب القا کند، لذا باید به معانی آیات دقت و در آنها تدبر کرد و از هر دو فضای حزن و شادی به تناسب آیه در خواندن استفاده کرد.
ایکنا ـ طی دهه‌های گذشته، قرائت قرآن جز جدایی‌ناپذیر از هیئات مذهبی بود و چند سالی است که در راستای ترویج مجدد این سنت حسنه، قاریان به پویش نذر تلاوت پیوسته‌اند، به این صورت که خودجوش در هیئات، به ویژه مراسم اباعبدالله الحسین(ع) به تلاوت می‌پردازند. آیا این حرکت به پیوند هر چه بیشتر قرآن و عترت و انس بیشتر مردم با قرآن منجر می‌شود؟
پاسخ این سؤال حدیثی بسیار معروف از حضرت پیامبر اکرم(ص) است ««إِنِّی تَارِكٌ فِیكُمُ الثَّقَلَیْنِ مَا إِنْ تَمَسَّكْتُمْ بِهِمَا لَنْ تَضِلُّوا- كِتَابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتِی أَهْلَ بَیْتِی وَ إِنَّهُمَا لَنْ یَفْتَرِقَا حَتَّى یَرِدَا عَلَیَّ الْحَوْضَ».
تکلیف بسیار روشن و بیّن است؛ قرآن و اهل بیت(ع) در کنار هم برای ما سعادت و فرجام نیک خواهد داشت. قرآن صامت همین کتاب مقدس است که نزد ما است و قرآن ناطق، همان اهل‌بیت پیامبر(ع) هستند که برای ما قرآن را تفسیر و تبیین کرده‌اند و هرگاه شبهه یا توضیحی لازم بوده که از فهم و درک انسان‌های عادی خارج بوده، اهل‌بیت(ع) (که همان قرآن ناطق هستند) برای ما مطالب را روشن کرده‌اند، لذا ما به هر دو نیاز داریم.
معتقدم باید تلاش شود تا بیش از پیش پیوند بین هیئات مذهبی و جلسات قرآن برقرار شود تا به وسیله این دو به سعادت و تقرب هر چه بیشتر و کامل‌تر به باری‌تعالی برسیم.
پویش «نذر تلاوت» در محرم هم از طرح‌های خوبی بود که موجب پیوند بیشتر این دو را ایجاد کرده و استمرار آن زمینه این پیوند را فراهم خواهد کرد و همین خود باعث انس بیشتر مردم با قرآن خواهد شد.
ایکنا ـ استقبال قاریان را از این حرکت چگونه ارزیابی می‌کنید؟
الحمدلله قاریان به صورت خودجوش در این پویش حضور دارند و تا به امروز استقبال بسیار خوبی از آن انجام شده. امیدواریم هر روز تعداد قاریان بیشتری به این پویش بپیوندند تا زمینه انس بیشتر آحاد مردم با کلام وحی و این مصحف شریف و کتاب هدایت و نسخه شفابخش فراهم شود.
انتهای پیام
