مجله پژوهش‌های روانشناسی اسلامی در پله 4

به گزارش ایکنا، در شماره جدید مجله «پژوهش‌های روانشناسی اسلامی» مقالاتی با عناوین «بررسی کیفی اثربخشی درمان‌های معنوی و مذهبی همسو با رویکرد اسلامی، «پیش‌بینی تعهد زناشویی بر اساس تمایزیافتگی زوجین با نقش میانجی مرزهای زوجینی خانواده»، «تحلیل روان‌شناختی آموزه مغفرت‌بخشی گریستن بر امام حسین(علیه‌السلام) در تناظر با آموزه توبه در منابع اسلامی»، «نقش میانجی امید در رابطه‌ بین هوش معنوی و اضطراب ناشی از بحران کرونا»، «رابطه حمایت اجتماعی و تاب‌آوری با نقش واسطه‌ای امید به زندگی در بیماران کرونایی» و «تدوین بسته آموزشی مضمون اسماء خداوند بر اساس سوره حمد و توحید و بررسی اثربخشی آن بر تصور از خدا در دانش‌آموزان» منتشر شده است.

بررسی کیفی اثر بخشی درمان های معنوی و مذهبی همسو با رویکرد اسلامی

در طلیعه نوشتار «بررسی کیفی اثر بخشی درمان‌های معنوی و مذهبی همسو با رویکرد اسلامی» می‌خوانیم: پژوهش‌ها نشانگر نقش موثر روان درمانی‌های معنوی و مذهبی در بهزیستی روانی، کارآمدسازی کنشوری عقلی، عاطفی و رفتاری و تعالی بخشی به انسان است. با توجه به جامعیت و ظرفیت دین اسلام در این حوزه، این نوشتار با روش فراتحلیل کیفی، اثر بخشی درمان‌های معنوی و مذهبی همسو با رویکرد اسلامی را بررسی نموده تا از این منظر، توصیفی از انواع مداخلات با رویکرد اسلامی، مقایسه اثربخشی و نقاط قوت و ضعف احتمالی را ارائه و مولفه‌های موثر در اثربخشی درمان‌ها را تبیین نماید.

در این راستا پژوهش‌های انجام شده از سال 1388- 1398 که در مجموع 43 اثر با بیشترین ارتباط موضوعی بودند، انتخاب و با روش فرا تحلیل کیفی بررسی شد. نتایج پژوهش نشان داد: الف- روان درمانی‌های همسو با رویکرد اسلامی بیشتر به صورت تلفیقی با رویکردهای درمانی معاصر بوده و تعداد محدودی از درمان‌ها به صورت مستقل از متون دینی استخراج گردیده است. ب- درمان‌‌های مبتنی و همسو با رویکرد اسلامی در بهبود علایم اختلالات اضطرابی و افسردگی، ارتقای توانمندی‌های فردی و بهبود سازگاری زوجین اثر بخش بوده‌اند. ج- عواملی همچون توجه به بعد اصیل انسانی، وحدت‌بخشی، پاسخ گویی به نیازهای فطری، ارتقای کنش وری عقلی، عاطفی و عملکرد رفتاری، اصلاح روابط چهارگانه و... از مهمترین عوامل اثربخشی اینگونه درمان‌هاست. د- گسترش پژوهش‌های میدانی در سایر حوزه‌های درمانی مانند اختلالات شخصیت و تدوین وارتقای شواهد میدانی در درمان‌های مبتنی بر رویکرد اسلامی در بهره‌گیری از ظرفیت‌های این حوزه حائز اهمیت است.

تدوین بسته آموزشی مضمون اسماء خداوند براساس سوره حمد و توحید

نویسنده مقاله «تدوین بسته آموزشی مضمون اسماء خداوند بر اساس سوره حمد و توحید و بررسی اثر بخشی آن بر تصور از خدا در دانش‌آموزان» در طلیعه نوشتار خود آورده است: پژوهش پیش‌رو با هدف طراحی بسته آموزشی بر پایه سازنده گرایی ویژه آموزش مضمون اسماء خداوند موجود در سوره حمد و توحید و بررسی اثربخشی آن بر تصور از خدا در دانش‌آموزان انجام شده است. طرح این پژوهش از نوع شبه آزمایشی با گروه آزمایش و گواه با پیش آزمون و پس آزمون انتخاب شده است. به این منظور تعداد 30 نفر از دانش‌آموزان پایه هشتم متوسطه اول شهرستان اشکذر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و در دو گروه آزمایش و کنترل جاگذاری شدند و بسته آموزش توحیدی در 8 جلسه برای دانش‌آموزان گروه آزمایش اجرا گردید. داده‌های پژوهش با استفاده از آیتم‌های مربوط به تصور از خداوند از پرسشنامه وضعیت مذهبی(RSI) گردآوری شد و با استفاده از تحلیل کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها نشان داد که آموزش مضمون اسما الهی موجود در سوره حمد و توحید بر پایه سازنده‌گرایی بر تصور از خدا و تصور مثبت از آن، در دانش‌آموزان موثر است.

تحلیل روان‌شناختی آموزه مغفرت‌بخشی گریستن بر امام حسین (علیه‌السلام)

در طلیعه نوشتار «تحلیل روان‌شناختی آموزه مغفرت‌بخشی گریستن بر امام حسین(علیه‌السلام) در تناظر با آموزه توبه در منابع اسلامی» می‌خوانیم: سوگواری و گریستن بر امام حسین علیه السلام همواره از جهات گوناگون، موضوع پژوهش‌ها و تحلیل‌های درون‌دینی و برون‌دینی بوده است. یکی از مسائلی که پرسش‌ها و شبهات فراوانی را برانگیخته، آثاری است که در روایات شیعی برای گریستن بر مصائب امام حسین علیه‌السلام بیان شده است. مخالفان، چنین روایاتی را برخاسته از گزاف‌اندیشی و موجب جرأت‌ورزی بر گناه دانسته و تحلیل منطقی و استواری برای آن قائل نمی‌شوند. هدف از نوشتار حاضر ارائه تحلیلی روا‌ن‌شناختی از سازوکار تأثیر معنوی گریستن بر مصائب امام حسین در روح و روان انسان مؤمن و در نتیجه، آمرزش گناهان او است در این پژوهش با تحلیل آموزه مغفرت بخشی گریستن بر امام حسین و مقایسه آن با آموزه توبه، که مهم‌ترین ساز و کار معنوی آمرزش گناهان در فرهنگ اسلامی است، به دست آمد که فرایند روانشناختی توبه و گریستن بر امام حسین، یعنی جدا شدن از بدی‌ها و گرایش به سوی خوبی‌ها یکی است و تحولات روان‌شناختی شخص توبه‌کننده و شخص سوگوار از شباهت قابل توجهی برخوردار است. در این پژوهش شیوه جمع‌آوری اطلاعات، کتابخانه‌ای و روش تحقیق، توصیفی – تحلیلی است.