واکنش خانواده‌ها به کنار هم ماندن / دردی که از کم‌سوادی سلامت روانی می‌کشیم

حبیب‌الله مسعودی‌فرید، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور، در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به مضاعف شدن فشار اقتصادی به خانواده‌های نیازمند و از بین رفتن کسب و کارهای کوچک که عمده مشاغل مددجویان بهزیستی را تشکیل می‌دهد، گفت: بخشی از مددجویان بهزیستی همچون زنان سرپرست خانوار به سمت تولید وسایل بهداشتی رفتند و این امر به کاهش آسیب‌پذیری آنها از شیوع کرونا کمک کرد. البته سازمان بهزیستی نیز در طول یک سال اخیر تلاش کرد که با واریز کمک‌های نقدی علاوه بر مستمری دائمی، به آنها در عبور از بحران موجود کمک کند.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در پاسخ به این سؤال که آیا در آمارهای بهزیستی افزایش آسیب‌های اجتماعی را شاهدید؟ بیان کرد: متأسفانه در کشور شیوع‌شناسی آسیب‌های اجتماعی انجام نمی‌شود و فقط ستاد مواد مخدر هر چند سال یک بار اقداماتی را انجام می‌دهد. اما اصولاً فشارهای اقتصادی که اکنون به دلیل کرونا ایجاد شده در همه دنیا به عنوان یک عامل خطر آسیب‌های اجتماعی قلمداد می‌شود؛ بر همین اساس اورژانس اجتماعی و خدمات خط 123 را به مردم معرفی کردیم تا در صورت مواجهه با مشکل با این شماره تماس گیرند. خط 1480 نیز بیش از گذشته فعال شده تا مشاوره‌های روانشناسانه به مردم ارائه کند.

راه‌های با هم ماندن را بیاموزیم

وی ضمن هشدار درباره اینکه آگاهی نداشتن از مهارت‌های ارتباطی و تعاملی در خانواده موجب بروز مشکل در شرایط کرونایی می‌شود، گفت: اگر راهکارهای با هم ماندن را نیاموزیم، در خانه ماندن بچه‌ها و آقایان موجب بروز مشکل خواهد شد. در برخی از کشورها بروشورهایی برای آموزش ارتباط در خانه منتشر شده و سازمان آموزشی ملل متحد(یونسکو) نیز بروشورهای آموزشی را برای گذراندن دوران قرنطینه و حضور در خانه با بچه‌ها منتشر کرده است. این سازمان پیشنهادهایی را مانند با هم غذا درست کردن، با هم کتاب خواندن و با هم انجام دادن کارهای خانه به اعضای خانواده داده است.

معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور معضلات ناشی از بیشتر در کنار هم بودن اعضای خانواده را جهانی دانست و گفت: در برخی کشورها خشونت‌ها و تعارض‌های خانگی افزایش یافته و در برخی مناطق نیز آمار طلاق کاهش داشته است، چراکه خانواده درگیر کرونا و مراقبت از سلامت خود بوده و دیگر طلاق را در اولویت قرار نداده است. به طور کلی وقتی بحرانی بروز می‌کند انسجام خانوادگی افزایش می‌‌یابد. بر همین اساس هر خانواده با توجه به ویژگی‌های خاص خود به کرونا واکنش نشان می‌دهد. ولی در همه جای دنیا مشکلات اقتصادی به عنوان عامل خطری است که مشکلات خانوادگی، خشونت‌های خانگی و کودک‌آزاری را افزایش می‌دهد.

حمایت خانوادگی با ارتباطات مجازی

مسعودی فرید ادامه داد: به خانواده‌ها توصیه می‌کنم که حتماً از طریق فضای مجازی با اعضای خانواده خود ارتباط برقرار کنند، چراکه افزایش حمایت‌ها و ارتباطات خانوادگی حتی از طریق فضای مجازی، اضطراب و مشکلات موجود را کاهش می‌دهد. در همه جای دنیا به این نتیجه رسیده‌اند که باید روی اقدامات پیشگیرانه بیشتر کار شود. البته  علاوه بر پیشگیری از شیوع بیماری‌های واگیردار، باید بر روی پیشگیری از افزایش بیماری‌های غیرواگیردار و افزایش تاب‌آوری مردم نیز کار شود.

وی تشریح کرد: باید تلاش کنیم که نه تنها قدرت تاب‌آوری مردم بالا رود بلکه سیستم‌های حمایتی نیز تقویت شود. برای تحقق این اهداف باید سواد سلامت در جهان افزایش پیدا کند. اگر این اتفاق بیفتد دچار مشکلات کمتری خواهیم شد و در خانه ماندن هم صدمات کمتری را به اعضای خانواده وارد خواهد کرد. یکسری از مشکلات موجود مستقیماً به دلیل قرنطینه و بحران‌های اقتصادی نیست، بلکه به کم بودن سواد سلامت روانی و اجتماعی مردم بازمی‌گردد. اگر مردم بدانند در شرایط سخت چه رفتارهایی را از خودشان نشان دهند و رفتار تکانشی نداشته باشند و مهارت‌های زندگی و سبک‌های فرزندپروری را آموخته باشند، در بحران‌ها دچار معضل نخواهیم شد.

مسعودی فرید از برگزاری کنفرانس‌ها و نشست‌های علمی متعدد در دنیا برای بررسی تأثیر سواد سلامت بر شیوع کووید 19 خبر داد و گفت: مرکز تحقیقات سیاست‌گذاری سلامت در ایران نیز در حال برگزاری نشستی با همین موضوع است اما اگر به سواد سلامت روانی ـ اجتماعی کم‌توجهی نمی‌شد، همه‌گیری زیاد نبود و کنترل کووید 19 آسان‌تر بود.