جای خالی تعادل در حمایت‌ از جشنواره‌های دانشگاهی

به گزارش ایکنا، سی‌وپنجمین دوره جشنواره قرآن و عترت دانشجویان وزارت علوم در هفته قرآن و دانشگاه (۱۸ تا ۲۴ آبان‌ماه) به میزبانی دانشگاه صنعتی اصفهان برگزار شد. رقابت‌هایی که از آن به عنوان بزرگ‌ترین جشنواره قرآنی در بین دستگاه‌های دانشگاهی (300 دانشگاه دولتی و 120 دانشگاه غیرانتفاعی) یاد می‌شود و الگوی مسابقات در دیگر دانشگاه‌ها نیز هست.

شیوع ویروس کرونا باعث شد که جشنواره مسیری متفاوت‌ از دیگر ادوار را طی کند و همه چیز بر محور مجازی پیش برود. با وجود تجربیات اندکی که در زمینه برگزاری مسابقات به صورت مجازی وجود دارد، به نظر می‌رسد - با وجود برخی نواقص جزئی - وزارت علوم به خوبی از عهده این آزمون برآمده است.‌ در ادامه برای اطلاع از وضعیت برگزاری جشنواره قرآنی وزارت علوم و فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها گفت‌وگوهایی با چهار نفر از نفرات برتر این جشنواره انجام شد که در ادامه می‌خوانید؛

محمدحسین‌ بهزادفر، نفر اول رشته حفظ کل سی‌وپنجمین دوره جشنواره قرآن و عترت وزارت علوم، متولد سال ۱۳۷۹ و دانشجوی رشته حقوق دانشگاه شهید بهشتی تهران است. این‌ چهره قرآنی از سال ۹۲ وارد فضای حرفه‌ای مسابقات قرآن شد و اولین رتبه مهم (رتبه اول حفظ کل قرآن زیر ۱۶ سال) خود را یک سال بعد از اولین حضور به دست آورد. بهزادفر، یکسال بعد در رشته قرائت ترتیل زیر ۱۶ سال، اول و سال ۹۲ راهی مسابقات بین‌المللی قرآن کشور بنگلادش شد و رهاورد او کسب رتبه سوم بود. سال ۹۴ نیز رتبه سوم احسن الاصوات امارات و رتبه چهارم کشور الجزایر را به دست آورد.

بهزادفر امسال برای دومین‌ سال پیاپی در جشنواره قرآنی وزارت علوم حضور یافته است. به نظر او مسابقات قرآن دانشگاهی می‌تواند بسیار پرفروغ‌تر از این باشد. بهزادفر مسابقات بین‌المللی قرآن دانشجویان مسلمان را قله فعالیت‌های قرآنی دانشجویان می‌داند و در این آرزوست که این قله را فتح کند.

وی در گفت‌وگو با ایکنا در مورد سی‌وپنجمین دوره جشنواره قرآن و عترت وزارت علوم، گفت: در شرایط کرونایی، سه رقابت قرآنی را تجربه‌ کردم. اولین رقابت مسابقات دارالقرآن امام علی(ع) بود که با اختلاف حدود یک‌ صدم، چهارم شدم، در ادامه در مسابقات سازمان اوقاف حضور پیدا کردم و آخرین رقابتی که اخیراً حضور داشتم همین جشنواره قرآنی وزارت علوم بود. مسابقات دارالقرآن امام علی(ع) و وزارت علوم در فضای اسکای‌روم برگزار شد.

برگزاری جشنواره در دوران کرونایی مغتنم بود 

وی در مورد سطح کیفی جشنواره قرآنی وزارت علوم افزود: خوشبختانه مسابقات، سطح خوبی داشت. همین که در شرایط کرونایی اجازه ندادند، چراغ جشنواره خاموش شود، جای قدردانی دارد. البته نباید به برگزاری صِرف اکتفا کرد، بلکه باید سال به سال در راستای ارتقای جشنواره گام برداشت. برگزاری مجازی مسابقات با توجه به امکانات موجود به‌ صرفه‌تر از شیوه حضوری است.

وی در ادامه به اشتباهی که در این دوره از مسابقات برای اعلام نفرات برتر رشته حفظ کل صورت‌ گرفت اشاره کرد و با تأکید بر اجتناب‌ناپذیر بودن چنین اشتباهاتی گفت: اشتباه جزئی بود که بدون جمع بستن نمرات شرکت‌کنندگان رشته حفظ کل، اسامی نفرات برتر اعلام شد. در این نتایج اسمی از من در رده‌بندی وجود نداشت، اما پس از اختتامیه و بررسی نهایی، بالاترین نمره را کسب کردم.

جشنواره می‌تواند پرفروغ‌تر باشد

بهزادفر در مورد وضعیت جشنواره‌های قرآنی دانشگاهی تصریح کرد: ابتدا باید از دوستانی که زحمت می‌کشند و چراغ مسابقات را حتی در شرایط کرونایی روشن نگه می‌دارند، قدردانی کنم. مسابقات دانشجویی در ادوار مختلف از سطح بالایی برخوردار بوده است و داوران مسابقات نیز به این موضوع اذعان دارند، حضور قاریان و حافظان سطح بالا در جشنواره‌های دانشجویی باعث شده، سطح کیفی مسابقات همواره بالا باشد.

بهزادفر با اشاره به اینکه مقداری در اطلاع‌رسانی جشنواره و نحوه برگزاری ضعف وجود داشت، اظهار کرد: این انتظار وجود دارد در توجه به جشنواره‌های دانشگاهی از هنری و علمی گرفته تا قرآنی تعادل برقرار شود. جشنواره قرآنی دانشجویان در بخش‌های مختلف از آوایی تا ادبی و معارفی و ... می‌تواند بهتر برگزار شود. برگزاری مسابقات بین‌المللی قرآن دانشجویان مسلمان در عظمت‌بخشی به حرکت قرآنی بخش دانشگاهی نقش بسیاری دارد که امیدوارم این مسابقات هم برگزار شود، چرا که به فعالیت‌های قرآنی دانشگاه‌ها شکوه خاصی می‌بخشد.

وی بیان کرد: شرایط فعالیت‌های قرآنی دانشگاه‌ها قبل از شیوع کرونا هم چشمگیر نبود، بعد از این بیماری فعالیت‌ها کم‌رنگ‌تر هم شده است. البته این انتقاد در درجه اول متوجه خود قرآنی‌ها در دانشگاه‌هاست که نتوانسته‌اند فضای لازم‌ را ایجاد کنند. شاید اگر جشنواره در فضای دانشگاه‌ها تبلیغ نمی‌شد، شاهد استقبال همین تعداد دانشجو در مسابقات نیز نبودیم.

سیدمحمد حسینی‌پور، یکی‌ دیگر از رتبه‌داران جشنواره قرآنی وزارت علوم است، که به نظرش برگزاری مسابقات به صورت مجازی نمی‌تواند تمام توانمندی قاری را به داوران نشان دهد و به همین سبب برگزار نشدن مسابقات با سازوکار فعلی بهتر است.

حسینی‌پور در عین جوانی کارنامه پرباری از موفقیت در مسابقات قرآن را تالار افتخارات خود ثبت کرده است. در دورانی که اکثر قاریان قرآن در حدود سی‌سالگی به موفقیت در کسب مدرک درجه دو قرائت می‌رسند، او در ۱۹ سالگی این مدرک را دریافت کرد تا جوان‌ترین دارنده مدرک درجه دو قرائت جمهوری اسلامی ایران لقب بگیرد و بسیار به آن ببالد. او در مسابقات کشوری در مقطع دانش‌آموزی‌ چندین رتبه اول را در کارنامه دارد که مهم‌ترین آنها کسب رتبه اول مسابقات بین‌المللی قرآن دانش‌آموزان در سال ۹۶ است. حسینی‌پور برای دومین بار پیاپی در رشته قرائت تحقیق در جشنواره دانشجویی حضور می‌یابد و در هر دو دوره هم رتبه اول را کسب کرده است.

تجربه‌های اول به دور از اشکال نیست

وی در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا در مورد سی‌و‌پنجمین دوره جشنواره قرآن و عترت وزارت علوم گفت: با توجه به اینکه برگزارکنندگان مسابقات اولین‌ دوره برگزاری به این سبک‌ را تجربه می‌کردند، لذا نمی‌توان در مورد ایرادات سخت‌گیری کرد. یک‌ سری نقایص به خصوص در زمینه اطلاع‌رسانی وجود داشت که جا دارد برای ادوار آینده برطرف شود. همچنین در مورد وضعیت برگزاری مسابقات باید بگویم قاریان برای تلاوت‌ در وضعیت دشواری قرار داشتند و باید به صورت صوتی و تصویری با داوران ارتباط برقرار می‌کردند، در ارتباط صوتی قاری ناچار بود تلفن را در دست بگیرد، همین کار را برای قاری دشوار کرده بود.

حسینی‌پور در پاسخ به سؤالی در مورد اطلاع یافتن شرکت‌کنندگان از تلاوت‌های یکدیگر در زمان برگزاری مسابقات، گفت: من از ساعت ۱۳:۳۰ روز مسابقات آنلاین بودم تا زمان انجام تلاوت خودم، نتوانستم وارد فضای تلاوت‌ها شوم و لذا اطلاع چندانی از تلاوت دیگر شرکت‌کننده‌ها نداشتم. با وجود این اسامی شرکت‌کنندگان در رشته قرائت نشان می‌دهد، افراد سطح بالایی در مسابقات حضور داشتند. در این دوره افرادی حاضر بودند که در زمره اساتید قرآنی هستند و جایگاه خوبی در تلاوت کشور دارند و این نشان می‌دهد سطح رقابت در قرائت بالا بوده است.

وی در پاسخ به این سؤال که سامانه‌ای برای پخش داخلی مسابقات برای متسابقان در نظر گرفته شده بود یا خیر، گفت: فضای اسکای‌روم چنین امکانی را دارد، اما با توجه به اینکه در رشته قرائت تمام قرعه‌ها یکسان بود، هیچ کدام از قاریان تا قبل از اجرای خود امکان آنلاین شدن و شنیدن تلاوت‌ها را نداشت.

وضعیت نامطلوب فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها

حسینی‌پور با اشاره به وضعیت نامطلوب فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها، گفت: در دانشگاهی که تحصیل می‌کنم با وجود تلاش‌های زیادی که صورت می‌گیرد، امکانات بسیار کمی جذب شده است. فعالیت‌های قرآنی دانشجومحور به هیچ وجه در دانشگاه مورد حمایت قرار نمی‌گیرد. من یک بار ندیده‌ام مسئولان فرهنگی دانشگاه مراجعه کنند و یا حمایتی از فعالیت‌ها به عمل بیاورند. شاهدیم که از برنامه‌های دیگر از هنری تا سایر فعالیت‌ها حمایت عالی به عمل می‌آید، اما برای برنامه‌های قرآنی وضعیت به این شکل نیست. در برنامه‌های قرآنی خود دانشجو باید دنبال مسئولان دوندگی کند تا حمایتی را جذب کند، اگر درخواستی از سوی دانشجویان مطرح نشود، هیچ مسئولی خود را موظف به پیگیری برنامه‌ها و فعالیت‌ها نمی‌داند.

وی در پایان در مورد برگزاری مسابقات به صورت مجازی اظهار کرد: اگر قرار باشد جشنواره با چنین سازوکاری به صورت مجازی برگزار شود، بهتر است برگزار نشود. در شیوه مجازی امکان قطع شدن ارتباط متسابق و داور در حین اجرا وجود دارد، ضمن اینکه در شیوه مجازی و تلاوت تلفنی صدای قاری با کیفیت اصلی به گوش داوران نمی‌رسد، لذا برگزاری مسابقات با این سازوکار جالب نخواهد بود، مگر اینکه تغییراتی در نحوه تلاوت‌ها لحاظ شود.

از جمله نقدهایی که همواره به مسابقات قرآنی وارد بوده بحث کم‌توجهی به رقابت‌ها در بخش بانوان است، رقابت‌های بخش بانوان همواره زیر سایه رقابت‌های آقایان بوده و همواره کمترین اطلاع‌رسانی‌ها نیز از این بخش بوده است، در حالی که نیمی از شرکت‌کنندگان در جشنواره‌های دانشجویی را بانوان تشکیل می‌دهد.

معصومه آلبوغبیش، رتبه اول قرائت تحقیق سی‌وپنجمین دوره جشنواره قرآن و عترت وزارت علوم است. او بر این باور است که توجه به بخش بانوان و آقایان برابر است و هیچ تفاوت نگاهی وجود ندارد.

آلبوغبیش دانشجوی رشته ادبیات عرب دانشگاه چمران اهواز و متولد سال ۱۳۷۹ است و اولین سالی بود که در مسابقات دانشجویی حضور یافت و در اولین حضور هم بالاترین رتبه را کسب کرد. او بر این باور است که شیوه‌ مجازی هیچ آثاری از رقابت و هیجان را در خود ندارد و برای همین از برگزار کنندگان جشنواره ملی درخواست می‌کند که تمام تلاش خود را برای برگزاری حضوری این جشنواره به کار ببندند.

بی‌روح بودن مسابقات مجازی 

وی در مورد مسابقات وزارت علوم، گفت: اگر مسابقات به صورت حضوری و با رعایت کامل دستورالعمل‌های بهداشتی اجرا می‌شد، بسیار بهتر بود، چرا که شیوه حضوری هیجان ایجاد کند، در شیوه مجازی به هیچ وجه جو رقابت در مسابقات حاکم‌ نیست.

این فعال قرآنی با تاکید بر سطح بالای مسابقات در بخش بانوان افزود: مسابقات از سطح بالایی برخوردار بود و با اینکه تلاوت شرکت‌کنندگان را نشنیدم، اما امتیازات نفرات برتر نشان می‌دهد رقابت سختی در جریان بوده است.

وی حضور تیم داوری قوی در این دوره را از جمله نقاط قوت مسابقات برشمرد و افزود: البته در بخش بانوان سطح توانمندی داوران از آقایان کمتر است و این طبیعی است. در گروه آقایان با اساتیدی همچون استاد شاه‌میوه روبه‌رو هستیم که در جهان اسلام شناخته‌شده هستند.

آلبوغبیش در مورد تفاوت نگاه مسئولان به فعالیت‌های قرآنی در بخش بانوان و آقایان که بسیاری به آن اذعان دارند، گفت: من اعتقاد به چنین چیزی ندارم و فعالیت‌هایی که برای آقایان تدارک دیده می‌شود برای بانوان نیز تعریف می‌شود. در مورد تفاوت سطح قرآنی بانوان و آقایان نیز با وجود اینکه سطح آقایان بسیار بالاست، اما در بخش بانوان نیز با سطح خوبی مواجه هستیم.

وی در پایان در مورد وضعیت فعالیت‌های قرآنی دانشگاه‌ها بیان کرد: تلاش دست‌اندرکاران دانشگاه‌ها برای تحرک فعالیت‌های قرآنی مطلوب است، نمونه‌ای از این تلاش‌ها در دوران کرونایی شکل گرفت. دانشگاه‌ها با وجود تعطیل شدن فعالیت‌های حضوری تمامی فعالیت‌ها را به فضای مجازی بردند و از این فضا برای اجرای برنامه‌های قرآنی استفاده کردند. در پایان امیدوار هستم جشنواره ملی به صورت حضوری برگزار شود، چرا که اجرای حضوری می‌تواند جوّ قرآنی ایجاد کند.

فائزه‌سادات قریشی‌نسب، رتبه اول رشته حفظ کل قرآن کریم در سی‌وپنجمین دوره جشنواره قرآن و عترت وزارت علوم، ۲۷ ساله و متولد یزد و فارغ‌التحصیل مهندسی نرم‌افزار از دانشگاه یزد است و در حال حاضر در رشته تفسیر دانشگاه یزد تحصیل می‌کند.

قریشی‌نسب در تمام هنرهای آوایی قرآنی از قرائت و ترتیل تا حفظ و ابتهال و البته مدیحه‌سرایی فعالیت داشته‌ و توانمندی خود در عرصه مربی‌‌گری را نیز امتحان کرده است. به گفته خود او، طی سال‌های مؤانست با قرآن همواره تلاش داشته تا از طریق هنرهای مختلف از این کتاب آسمانی جدا نباشد.

قریشی‌نسب هرگاه در رقابتی حضور یافته با رتبه از آن مسابقه بازگشته و در مسابقات دانش‌آموزی دو بار در رشته حفظ قرآن و یک بار قرائت رتبه اول را کسب آورده است. این چهره قرآنی تاکنون در مسابقات شکوفه‌ها، جشنواره‌های دانشجویی، مسابقات کشوری اوقاف، مدهامتان، بسیج، فنی و حرفه‌ای، ورزش و جوانان و بسیاری مسابقات دیگر در رشته‌های قرائت تحقیق، قرائت ترتیل، حفظ ۱۰ و ۲۰ جزء حضور یافته و رتبه‌های مختلف را به دست آورده است.

سی و پنجمین دوره جشنواره قرآن و عترت وزارت علوم اولین رقابتی هست که قریشی‌نسب در رشته حفظ کل قرآن کریم در آن صاحب رتبه شده و این روزها سخت مشغول تمرین است تا حضوری قوی در جشنواره ملی داشته باشد.

حضور چهره‌های بین‌المللی در مسابقات

وی در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا در مورد جشنواره قرآنی وزارت علوم، گفت: مسابقات امسال از سطح بسیار بالایی برخوردار بود. من اجرای شرکت‌کنندگان را نشنیدم، اما وقتی اسامی شرکت‌کنندگان را دیدم متوجه سطح بالای رقابت‌ها شدم. در بین شرکت‌کنندگان چه در بخش بانوان و چه در بخش آقایان چهره‌های مطرح و بعضا شناخته‌شده‌ای دیده می‌شد که دارای تجربه بین‌المللی نیز بودند. این اتفاق کم‌نظیری است که در سی‌وپنجمین دوره جشنواره قرآن و عترت دانشجویان وزارت علوم با آن مواجه شدیم.

این بانوی فعال قرآنی با اشاره به اینکه چنین وضعی را در ادوار گذشته شاهد نبوده‌ام، افزود: در مسابقات قرآن همواره شاهد ارتقای سطح یک دوره نسبت به ادوار گذشته هستیم. اگر کسانی که چند سال قبل در مسابقات حضور یافته بودند امسال و یا سال‌های آینده در مسابقات حضور پیدا کنند شاید به رتبه نرسند، چرا که مسابقات همواره رو به جلو بوده و افراد برای موفقیت در مسابقات باید تلاش بسیاری انجام دهند. بنابر این هیچ تضمینی وجود ندارد، کسی که امسال اول شود سال بعد به همان رتبه برسد، هر سال چهره‌های جدید و آماده‌ای وارد مسابقات می‌شوند و رقابت سخت می‌شود.

قریشی‌نسب در مورد برگزاری مسابقات به شیوه مجازی نیز گفت: در مورد مسابقات مجازی نمی‌توان نظر داد، چرا که شرکت‌کننده تنها چند دقیقه در عرصه مسابقات حضور می‌یابد و این حضور هم صرفا ارتباط با داوران است. قطعا دانشگاه نتوانست آن کاری که لازم بود، انجام دهد؛ با توجه به حضور نداشتن متسابق در عرصه مسابقات حال و هوای رقابتی وجود نداشت. البته همین‌که مسئولان وزارت علوم همت کردند و مسابقات را به مرحله درآوردند جای قدردانی دارد. به هیچ وجه فکر نمی‌کردم در شرایط کرونایی رقابتی برگزار شود و همین ‌که نگذاشتند، مسابقات از حرکت باز بایستد جای قدردانی دارد.

برترین حافظ سی‌وپنجمین دوره جشنواره قرآن و عترت دانشجویان وزارت علوم در مورد معایب و مزایای برگزاری مسابقات به شیوه مجازی نیز گفت: شاید برترین مزیت مجازی شدن مسابقات بحث صرفه‌جویی در هزینه‌ها باشد. این هزینه می‌تواند روی جوایز و یا افزایش نفرات برگزیده تاثیرگذار شود. از مزایای دیگر روش مجازی این است‌ که دانشجو دیگز مجبور نیست در فصل سرما عازم شهر محل برگزاری شود، اعزام شرکت‌کنندگان به دانشگاه میزبان، سختی‌ها و دشواری‌هایی برای دانشجویان به همراه داشت که برگزاری مجازی این سختی‌ها را از بین برد و شرکت‌کننده با یک کلیک در رقابت حاضر می‌شود.

وی در ادامه به برخی معایب روش مجازی اشاره کرد و افزود: در بحث معایب نیز مهم‌ترین ایراد نداشتن جو هیجانی و برقرار نشدن حال و هوای رقابت است. در روش مجازی اختتامیه و افتتاحیه‌ای که دانشجو یک سال انتظار آن را کشیده است، وجود ندارد و این ناراحت‌کننده است. دیدار دانشجویان با یکدیگر و استفاده از تجربیات هم در روش حضوری خود را نشان می‌دهد. اگر مسابقات به صورت دوره‌ای مجازی و حضوری برگزار شود، مطلوب‌ترین شیوه برگزاری است.‌ اینکه مسابقات همواره مجازی یا همواره حضوری باشد، جالب نیست، بلکه تلفیق این دو جالب خواهد بود. برگزارکنندگان مسابقات امسال تجربه خوبی به دست آورده‌اند و این تجربه خوب بهتر است در ادوار آینده هم مورد استفاده قرار بگیرد.

قریشی‌نسب در بخش دیگری از این گفت‌وگو در مورد فعالیت‌های قرآنی در دانشگاه‌ها نیز اظهار کرد: در دانشگاهی که تحصیل می‌کنم وضعیت چندان بد نیست، برنامه‌های عمومی برقرار است، اما افرادی که به صورت حرفه‌ای در مسابقات حضور می‌یابند نیاز به برنامه‌‌های تخصصی دارند، چون‌ متخصص این زمینه در دانشگاه وجود ندارد لذا فعالیت‌های تخصصی اجرا نمی‌شود. اگر از افراد متخصص استفاده شود شاید بشود فعالیت تخصصی بیشتری را وارد دانشگاه کرد. امثال من به عنوان یک‌ شرکت‌کننده حرفه‌ای در مسابقات انتظار داریم در دانشگاه محل تحصیل امکاناتی از قبیل کلاس‌های آموزشی تخصصی، محافلی که در آن به تلاوت یا ارائه محفوظات بپردازیم نیاز داریم اما چنین مواردی کمتر مورد توجه است.

اضافه شدن بخش بانوان به مسابقات بین‌المللی دانشجویان

این حافظ کل قرآن در مورد بی‌توجهی به فعالیت‌های قرآنی در بخش بانوان نیز بیان کرد: قطعا بسیاری از بانوان اعتقاد دارند کمتر از آقایان مورد توجه هستند. البته این بیشتر به خاطر محدودیت‌هایی که برای بانوان وجود دارد و عامل آن ‌کم‌‌کاری فرد یا نهاد خاصی نیست، بلکه به صورت طبیعی اینگونه است و ‌ناخواسته از یک سری موارد محروم شده‌اند. باید بستر لازم فراهم شود، یکی‌ از این بسترها می‌تواند اضافه کردن بخش بانوان به مسابقات بین‌المللی قرآن دانشجویان باشد. بسترهای دیگر می‌تواند تربیت داوران سطح بالا و بین‌المللی در بخش بانوان و یا برگزاری محافل ویژه بانوان باشد. اگر بستر مناسبت فراهم شود بانوان هم می‌توانند خود را بیشتر نشان دهند‌ و به سطح آقایان برسند.

گزارش از تیمور کاکایی