لزوم کادرسازی و تربیت‌ نیرو برای پژوهش‌های قرآن و سلامت / 3 گروه بسیج شوند

کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآن در نظام سلامت در سال ۹۳ با تلاش مصطفی عباسی‌مقدم، رئیس وقت مرکز قرآن و عترت وزارت بهداشت پس از سال‌ها سکوت، احیا و کارگروه‌ها و برنامه‌های جامعی برای آن تدوین شد، از جمله برنامه‌های پیش‌بینی شده در آن زمان سند حاضر است.

 

عباسی‌مقدم در گفت‌وگو با ایکنا، با ذکر اینکه سند راهبردی کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآن در مقایسه با سند‌های مشابه دیگر مناسب بوده و انعکاسی از واقعیت‌های موجود دارد، گفت: علاوه بر این سند چشم‌انداز‌های آینده پژوهش‌های کاربردی در حوزه قرآن و سلامت را ترسیم کرده است. ضمن اینکه راهبرد‌ها و اقداماتی برای انجام مطالعات بین‌رشته‌ای سلامت با تکیه بر منابع اسلامی و دینی مشخص کرده و چهارچوب‌های نهادی برای اقدامات اجرایی را تدوین کرده کرده است، بر همین اساس نسبت به سایر سند‌های راهبردی مشابه که در کمیسیون‌های مختلف شورای انقلاب فرهنگی تدوین و مصوب شده است، کامل‌تر است.

عباسی‌مقدم با بیان اینکه یک راه نرفته و خلأ‌ جدی در زمینه مطالعات قرآن و سلامت وجود دارد، گفت: یک‌سری اهداف متعالی مانند پاسخگویی قرآن و اسلام به نیاز‌های روز و یا انطباق و هماهنگی دین با علم در رشته‌های مختلف، رسالت سنگینی بر دوش همه نظام پزشکی و نظام پژوهش و آموزش عالی کشور به وجود آورده است که کار جدی و جهانی می‌طلبد. برای همین منظور باید تمامی نیرو‌های علمی را بسیج و ساماندهی کرد. در این زمینه لازم است که یک حرکت همگانی و رو به جلو با مشارکت همه دست‌اندرکاران دانشگاهی، حوزوی و همچنین کسانی که به صورت اجرایی حوزه سلامت را دنبال می‌کنند به وجود بیاید. متخصصان طب سنتی و طب مدرن و تمامی رشته‌های دیگر غیر پزشکی نیز باید وارد میدان شده تا در هر دو حوزه آموزش و پژوهش شاهد رنسانس و تحول جدی باشیم و اگر چالشی نیز وجود دارد این چالش‌ها را با گفت‌وگو رفع کرد.

 

رئیس اسبق مرکز قرآن و عترت وزارت بهداشت با اشاره به اینکه به لحاظ محتوایی نواقصی در این سند وجود دارد، اظهار کرد: در این سند تکلیف طب ‌سنتی روشن نشده است؛ در واقع نسبت فعالیت‌های قرآن و سلامت با طب سنتی و حتی نسبت این مطالعات با طب مدرن نیز مشخص نیست و فقط به صورت کلی به مطالعات بین رشته‌ای اسلام و سلامت پرداخته است. یک چالش جدی در مورد پذیرش طب سنتی در نظام آموزش و پژوهش پزشکی کشور وجود دارد. اگرچه در حال حاضر دانشکده‌هایی وجود دارند و متخصص‌هایی در این رشته تربیت شده و فعالیت می‌کنند، اما نگاه راهبردی به طب سنتی در وضعیت کلان طب کشور دیده نمی‌شود. به هر صورت باید تکلیف مشخص شود که تا چه اندازه این طب اهمیت دارد تا افراد علاقه‌مند به مباحث بین رشته‌ای پزشکی با جدیت وارد این حوزه مطالعاتی شوند نه اینکه درس پس داده یا یک قدم جلو روند و 10 قدم عقب‌نشینی کنند و برای ورود به این حوزه و نوآوری در این رشته هراس داشته باشند.

عضو هیئت علمی دانشگاه کاشان بیان کرد: تمامی ابعاد مطالعات بین رشته‌ای اسلام و سلامت باید در نظر گرفته شود. رویکرد وزارت بهداشت و سایر دست‌اندرکاران در فرهنگستان علوم پزشکی و شورای عالی انقلاب فرهنگی باید یک نگاه جامع باشد. این سند باید همچنین تکلیف اجرای پروژه‌های بر زمین مانده را نیز روشن کند. طرح‌ها و ایده‌های مطرح شده زیادی وجود دارند که می‌توانند اجرا شوند. مثلاً مباحثی مانند آرامش انسان، وضعیت‌های روحی او در شرایط مختلف مانند شرایطی که در حال حاضر برای بیماران کرونایی و خانواده‌های آن‌ها وجود دارد. طرح‌های بسیار زیادی در حد پروپوزال وجود دارد که در دانشگاه‌ها بر زمین مانده و کسی آن‌ها را دنبال نکرده است. نکته سوم نیز کادرسازی و تربیت نیرو است. وقتی یک سند خوب، طرح مناسب و چشم‌انداز عالی وجود داشته باشد، اما نیرو‌های خوبی تربیت نشده باشند، نمی‌توان کار را به نتیجه رساند. باید اساتید، محققان و علاقه‌مندان را بسیج و سازماندهی کرد تا برای تحقق هدف پژوهش و آموزش عالی قرآن و طب به صحنه بیایند.

عباسی‌مقدم سه دسته نیرو برای انجام مطالعات بین‌رشته‌ای قرآن و سلامت معرفی کرد و گفت: گروه نخست دانشجویان هستند که می‌توانند کمک‌های خوبی به تحقیقات کرده و دستیاران خوبی برای پژوهشگران باشند. گروه دوم افرادی هستند که به صورت فعال مشغول فعالیت بوده و تحقیقات میدانی یا کتابخانه‌ای انجام می‌دهند. گروه سوم نیز کسانی هستند که پتانسیل انجام چنین پژوهش‌هایی را دارند، اما نیاز به حمایت و تشویق دارند. تعداد افراد گروه سوم بسیار بیشتر از گروه دوم است. سازمان‌ها و نهاد‌ها باید این‌ افراد را به کار گیرند و این ظرفیت را فعال کنند. اگر این سه گروه به صورت مناسب ساماندهی و حمایت شوند، قطعاً یک تحول بسیار مثبت در آموزش و پژوهش در حوزه اسلام و سلامت به وجود می‌آید.

وی با تأکید بر اینکه بسیاری از مسائل قرآن و سلامت در طب مدرن می‌گنجد، اظهار کرد: رهنمود‌های قرآن در مورد علم در همین طب مدرن قابل استفاده است و قطب‌نمای حرکت هستند. در مواردی نیز از حالت قطب‌نمایی خارج و راهنمای عملیات می‌شوند. بعضی از توصیه‌ها که در روایات آمده، راهکار‌ها و رهنمود‌های طبی و بهداشتی هستند که امروزه هم به کار می‌آیند و فقط مربوط به ۱۴۰۰ سال پیش از این نبوده است. اگرچه نیاز به پالایش و ارزیابی علمی آن‌ها داریم تا سره از ناسره شناسایی شده و روایت معتبر از نامعتبر جداسازی شود.

 

این پژوهشگر قرآنی با بیان اینکه عملیاتی سازی این سند‌ها کمتر از اصل تدوین و صدور سند نیست، گفت: مجموعه نظام سلامت و نظام آموزش و پژوهش کشور باید به اجرای این سند بپردازند. قدم نخست برداشته شده است؛ برنامه‌ریزی برای عملیاتی کردن آن نیز انجام شده، اما برنامه‌ریزی کلانی است و نیاز به برنامه‌ریزی خرد دارد. نخست نهاد‌های دخیل باید شناسایی شوند و سهم نهاد‌های دانشگاهی، مراکز تحقیقاتی و بیمارستان‌ها نیز مشخص باشد. کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآن در نظام سلامت نیز باید مرکزیت و تولیت کار و به نوعی فرماندهی عملیات را بر عهده داشته باشد. البته تمامی نهاد‌های مرتبط نیز باید با کمیسیون همکاری کنند.

 

وی افزود: وزارت بهداشت باید نسبت به مانیفستی که صادر می‌کند بیش از همه نهاد‌های دیگر متعهد باشد و نهاد‌های تابعه آن مانند معاونت‌ها، دانشگاه‌های علوم پزشکی و مراکز وابسته باید به این موضوع اعتقاد و التزام داشته باشند. متأسفانه ما این اعتقاد و التزام را در خود وزارت بهداشت نمی‌بینیم؛ لذا از معاونت پژوهشی آن وزارتخانه درخواست می‌کنم به این جریان بپیوندند و خود مشارکت جدی داشته و تصمیم‌سازی در عرصه پژوهش اسلام و سلامت را بر عهده گیرد تا این پژوهش‌ها روشمند باشد و از کیفیت بهتری برخوردار شود. با توجه به اعتبار و ظرفیتی که وزارتخانه دارد با نهاد‌های بین‌المللی نیز ارتباط گرفته و از توانایی‌های آنان استفاده شود.