تقویت دینداری در پساکرونا با احصای عبرت‌های کرونایی / خرافه‌ها از پای دین برچیده می‌شود
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام‌نور ضمن رد این مسئله که کرونا موجب تضعیف دینداری شده است، گفت: درس‌هایی که در ایام کرونا گرفتیم همچون کمک به نیازمندان را می‌توانیم استخراج و به تقویت دینداری در پساکرونا کمک کنیم؛ البته کرونا کمک می‌کند بسیاری از خرافه‌ها از دین برچیده شود.
ولی‌الله ساکی، دکترای ادیان و عرفان و عضو هیئت علمی دانشگاه پیام‌نور، در گفت‌وگو با ایکنا، به تشریح تغییراتی پرداخت که در سایه کرونا بر دینداری ما تحمیل شده است و گفت: برای تحلیل این مسئله ابتدا باید ببینیم قبل از کرونا چه وضعیتی داشتیم و در پی کرونا شرایطمان چه تغییرانی کرده است. پیش از شیوع کرونا برای آرامش خاطر خودمان در اماکن مذهبی حضور پیدا می‌کردیم و به ائمه(ع) متوسل می‌شدیم و این حضور باعث قوت قلب ما می‌شد؛ البته این موضوع در هر دین و مذهبی وجود دارد که با شیوع کرونا این امکان کاهش پیدا کرد. همین مسئله موجب شد عده‌ای مطرح کنند که معنویت و دینداری با شیوع کرونا از بین رفته است.
ساکی چنین دیدگاهی را اشتباه دانست و گفت: دین‌ورزی و معنویت هیچ‌گاه از یک جامعه رخت برنمی‌بندد. در حال حاضر حتی در جوامع غربی معنویت به شکل‌های مختلف وجود دارد اگرچه در آن دستکاری‌هایی شده و به شکل معنویت‌های سکولار و متناسب با کنش و زیست صنعتی درآمده اما به هر حال معنویت است و بشر نیاز دارد به چیزی اتکا پیدا کند.
کرونا و نیاز دوچندان برای پناه بردن به معنویت
وی با تأکید بر اشتباه بودن نفی معنویت از سوی افراد دین‌ستیز، گفت: برخی مواقع به دلیل دین‌ستیزی یا ناراحتی از برخی مسائل افراد کلیت معنویت و دینداری را زیر سؤال می‌برند یا نفی می‌کنند که این اشتباه است، چون اصولاً هیچ بشری نمی‌تواند بدون معنویت و دینداری زندگی کند. اتفاقاً بشر در عصر کرونا به دلیل تنهایی بیشتر نیاز به توسل دارد. این مسئله را طی چند ماه اخیر بعینه در زندگی تجربه کرده‌ایم که وقتی تنها هستیم، به دلیل کرونا و مصیبت‌‌های موجود، نیاز شدیدتری برای پناه جستن داریم.
این عضو هیئت علمی دانشگاه پیام‌نور تصریح کرد: دین و دین‌مداری به خاطر کرونا از بین نرفته اما شکل عبادت، دین‌ورزی و بروز و ظهور بیرونی دینداری متفاوت شده و نکته حائز اهمیت این است که فضای مجازی نیز به این ظهور و بروز کمک کرده است. برای مثال اکنون می‌بینیم که زیارت‌های مجازی و آنلاین گسترش یافته و عزاداری‌های مجازی، حسینیه‌های خانگی و ... ایجاد شده است؛ البته برگزاری مراسم معنوی از راه دور ویژه مراسم دینی اسلامی نیست و مراسمی که مسیحیان قبلاً در کلیسا برگزار می‌کردند نیز هم‌اکنون از راه دور و به کمک فضای مجازی برگزار می‌شود. بنابراین بشر در دوران کرونا به معنویت بسیار محتاج‌تر شده و این امر طبیعی است چراکه قانون زیست بشری این است که هر قدر از محیط، اجتماع، اقتصاد و ... به انسان بیشتر فشار وارد شود او نیز بیشتر به یک پناهگاه معنوی نیاز پیدا می کند.
وی اضافه کرد: در دوران کرونا معنویت به شکل‌های مختلف گسترش پیدا کرده است و فقط ظهور این معنویت تفاوت کرده و دیگر نیاز نیست که مردم به اماکن عبادی بروند و آنجا عبادت کنند. البته این مسئله با روایات اسلامی نیز منطبق است. در احادیث نیز بر حضور قلب انسان در زیارت تأکید شده است.
ساکی در پاسخ به اینکه عدم برگزاری عبادت‌های جمعی چه تأثیری در دینداری ما داشته است؟ گفت: شکی نیست که ما مسلمانان به خصوص شیعیان مناسکی داریم که برگزاری جمعی آن تأثیرگذارتر است، اما هیچ مکتب و دینی به خصوص اسلام و تشیع نمی‌پسندد که مراسمی هر چقدر والا برگزار و در آن جان افراد به خطر بیفتد؛ عقل نیز همین را می‌گوید. عقل پیامبر درونی ماست و باید خودمان را با شرایط خاص موجود مطابقت دهیم. البته این شرایط گذرا خواهد بود و نمی‌تواند دوام داشته باشد و ما به این امید روزگار را سپری می‌کنیم. همین عبادت‌ها را می‌توانیم در جمع کوچک‌تر خانواده انجام دهیم و یا از تکنولوژی روز برای برگزاری مراسم جمعی استفاده کنیم. همین که به صورت مجازی مردم همدیگر را ببینند و احساس کنند با یک هدف و به سوی یک قبله در حال عبادت هستند، موجب آرامش آنان می‌شود.
این دکترای ادیان و عرفان با تأکید بر لزوم استفاده از راه‌های جایگزین برای عبادات جمعی، گفت: با کمک تکنولوژی در مقیاس کوچک‌تر اما با کیفیت‌تر می‌توان مناسک جمعی را انجام داد. می‌توانیم با مرور خاطرات دلمان را آرام کنیم و این امید را داشته باشیم که دوباره آن خاطرات خوب تکرار خواهد شد، چراکه «ایمان و امید» انسان را زنده نگه می‌دارد. ایمان به راهی که طی می‌کنیم و می‌دانیم صحیح است و امید به آینده‌ای که بهبود می‌یابد. همچنین، در ایام کرونا باید مراقب استحکام خانواده بود. متأسفانه کرونا مثل شمشیر دولبه است؛ اعضای خانواده را در کنار هم نگه می‌دارد اما ممکن است همین مسئله موجب ایجاد تنش شود که می‌توان با استفاده از معنویتی که وجود دارد و پیوندهایی که هست، این تهدید را به فرصت تبدیل کرد.
دین‌ورزی متناسب با شرایط روز باشد
ساکی در پاسخ به این پرسش که کرونا تغییراتی در دینداری ما ایجاد کرده که ممکن است به صورت عادت دربیاید. چه کنیم که این عادات پس از کرونا مایه آسیب رسیدن به دینداری ما نشود؟ گفت: اگر می‌خواهیم مسئله‌ای به عادت تبدیل نشود نباید تنوع را فراموش کنیم اما تنوع به این معنا نیست که اصل هدف نادیده گرفته شود. مراسمی مثل عاشورا را داریم که در ایام کرونا مثل قبل برگزار نشد اما پس از کرونا باید از همین مسئله عبرت بگیریم و در نحوه برگزاری عاشورای پس از کرونا نه به کمیت که به کیفیت بالای برگزاری مراسم توجه کنیم. در ایام کرونا یاد گرفتیم می‌شود خیرات و احسان را به دست نیازمندان رساند و گره از مشکلات مردم باز کرد این رفتار باید پس از کرونا نیز تداوم داشته باشد.
وی تصریح کرد: دین‌ورزی و مراسم دینی باید متناسب با شرایط روز انجام شود و در آنها نباید فقط خود را ببینیم، بلکه باید فکر کنیم معنویت‌ورزی ما چه گره‌ای می‌تواند از اجتماع و محیطمان باز کند و بهترین معنویت‌ورزی این است که ببینیم چگونه می‌توانیم آلام مردم را تسکین دهیم. بر همین اساس درس‌هایی را که در ایام کرونا گرفتیم می‌توانیم استخراج و به تقویت دینداری در پساکرونا کمک کنیم. مطمئن هستم بعد از کرونا تحول عظیمی در دینداری مردم به وجود خواهد آمد و البته شاید بسیاری از خرافه‌ها نیز از بین برود. به هر حال در هر عرصه‌ای افراد سودجو پیدا می‌شوند و یا مراسم اضافه‌ای که به معنویت متصل می‌شود به پای دین و معنویت گذاشته می‌شود که اجازه نمی‌دهد مردم و جوانان از معنویت لذت کامل ببرند. البته بعد از کرونا تازه متوجه آسیب‌های کرونا بر ابعاد مختلف زندگیمان خواهیم شد و باید برای افرادی که از دست رفته‌اند عزاداری کنیم و در آن زمان نیز معنویت، زخم ما را التیام خواهد بخشید و به بهبود حال ما کمک خواهد کرد.
انتهای پیام
