مبنای قرآنی و روایی رعایت بهداشت فردی و عمومی

به گزارش ایکنا؛ جلسه درس خارج فقه آیت‌الله هادی عباسی خراسانی با عنوان «مسائل کرونا در فقه اسلامی» یکشنبه، 8 تیرماه در فضای مجازی منتشر شد.

وی در این جلسه اظهار کرد: در جلسات قبل به این نتیجه رسیدیم که در مراقبت‌های ویژه از بیماری خاص و بیماری کرونا که به دستور پزشکان مراقبت‌هایی انجام می‌شود و دستورهایی داده می‌شود، رعایت مراقبت واجب و تخلف حرام است. از نظر حکم وضعی هم تخلف از این دستورهای پزشکی ضمان‌آور است. ضمان هم فقط محدود به عضوی که صدمه دیده، نیست، بلکه هم درمان و علاج و هم توابعی که مترتب بر آن است را شامل می‌شود. پس اگر کسی به خاطر عدم مراقبت، شخصی یا گروهی را مبتلا به بیماری کرد، ضامن است و باید هزینه آن را بپردازد.

وی افزود: حالا که اثبات شد مراقبت لازم است، آیا لزوم تبعیت از دستورات پزشکی مبنای قرآنی و روایی دارد یا ندارد؟ مثلاً الآن در مورد این بیماری و بیماری‌ها واگیردار توصیه می‌کنند بهداشت فردی و جمعی رعایت شود. در این زمینه باید عرض کنیم در آیات قرآن، دو عنوان مورد محبت حضرت حق هستند: یکی توابین و دیگری متطهرین. تعبیر آیه شریفه چنین است: «إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ وَیُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِینَ». این پاکی، اعم از پاکی جسمی و پاکی روحی است؛ یعنی هم ظاهر و هم باطن را در بر می‌گیرد. پس طهارت و نظافت مطلوب باری تعالی است و مشروعیت دارد.

استاد حوزه علمیه ادامه داد: در آیه دیگر آمده است: «وَثِیَابَكَ فَطَهِّرْ». حضرت حق به شخصیتی مانند رسول اکرم(ص) دستور می‌دهد که لباست را پاک کن. چقدر ما روایات مختلفی دارم که نسبت به نظافت تأکید خاص شده است. پس انسان مومن باید طیب و طاهر باشد. حتی در آیه شریفه آمده است: «لَا یَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ». بنابراین بهداشت فردی و جمعی مورد تأکید اسلام است و اسلام از کسانی که نظافت را رعایت نمی‌کنند متنفر است، خصوصاً در زمانی که مریضی آمده است و راه پیشگیری از مریضی، رعایت بهداشت است. بر اساس مبنای ما، این مسئله واجب کفایی نیست، بلکه واجب عینی است.

آیت‌الله عباسی خراسانی تصریح کرد: روایتی دیگری وجود دارد که امیرالمؤمنین(ع) خصلت‌های مهمی برای موفقیت دنیا و آخرت انسان بیان می‌کنند. در یک قسمت از روایت می‌فرمایند: «تنظفوا بالماء من الریح المنتن الذی یتأدی به وتعهدوا أنفسكم فان الله یبغض من عباده القاذورة الذی یتأنف به من جلس إلیه». ما این روایت را بهترین دلیل برای لزوم مراقبت‌های بهداشتی و توصیه‌های پزشکی می‌دانیم. حضرت در اینجا می‌فرمایند همواره خود را با آب شستشو بدهید. پس توصیه پزشک‌ها در روایات ما هم آمده است. حضرت فرمودند همواره خودتان را از چیزهای بدبو بشویید. عرض ما این است که ویروس کرونا از مصادیق «ریح منتن» است. بعد حضرت فرمودند خودتان را متعهد به این کار بدانید. پس هم رعایت و هم تعهد به رعایت. حتی از این روایت می‌توان استفاده کرد که اگر یک روزی یک ادکلن بدبویی رواج یافت یا کسی به کار برد و این بوی ادکلن عده‌ای را اذیت و آزار کرد، بعید نیست بتوانیم آن را جزو قاذورات بدانیم.

وی در پایان اظهار کرد: روایت دیگری هم عرض می‌کنم که روایت عجیبی است. حضرت فرمودند: «كل شئ یضر بطریق المسلمین فصاحبه ضامن لما یصیبه». این روایت موجبه کلیه است. هر چیزی که به طریق مسلمین ضرر داشته باشد، ضمان‌آور است. مثلاً انسان نمی‌تواند راه‌بندان ایجاد کند. به عبارت دیگر این روایت مؤید حرمت ترافیک ایجاد کردن است. یا مثلاً اگر مأمورین نظافت شهرداری گفتند زباله‌ها را در روز بیرون نگذارید، بلکه شب بگذارید، در صورتی که شخصی آن را رعایت نکند و باعث سرایت و اذیت دیگران شود، ضمانت‌آور است.