معرفی بقعه ناصرالحق در آمل
گروه فرهنگی: ابومحمد اطروش ملقب به ناصرالحق است که از او به عنوان نخستین حاکم شیعی سرزمین طبرستان، دیلمان و گیلان نام می‌برند و در قلب شهر آمل قرار دارد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از مازندران، بقعه متبرکه ناصرالحق آمل توسط سید علی مرعشی حاکم مازندران بنا شده و محل دفن حسن بن علی ناصر الکبیر معروف به اطروش بنیانگذار حکومت علویان در منطقه شمال ایران است که در سال 305 هجری قمری وفات کرده است.
بقعه ناصرالحق آمل به عنوان شصتمین اثر تاریخی در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است. مقبره ابومحمد اطروش ملقب به ناصرالحق که از او به عنوان نخستین حاکم شیعی سرزمین طبرستان، دیلمان و گیلان نام می‌برند در قلب شهر آمل قرار دارد. شهرستان آمل در مرکز استان مازندران از شهرهای قدیمی ایران به شمار می‌رود به طوری که فردوسی از این شهر در شاهنامه خود بارها نام برده است. برخی از مورخان، سابقه آمل را به دوره پیشدادیان و کیانیان نسبت داده‌اند.
چهار گروه در زمان‌های متفاوت در سرزمین طبرستان حکومت کرده‌اند که همگی نیز گرایش اسلامی داشته‌اند، علویان حسنی توسط حسن‌بن‌زید، علویان حسینی توسط ابومحمد اطروش ملقب به ناصرالحق، علویان اصائر و بالله توسط سید ابیض و مرعشیان در این سرزمین اقدام به تشکیل حکومت اسلامی کرده‌اند. آرامگاه نخستین کسی که در سرزمین طبرستان اقدام به تشکیل حکومت شیعی کرد ابومحمد حسن ابن‌علی اطروش ملقب به ناصرالحق با ناصرکبیر در آمل قرار دارد. مقبره این فرد که از وی به عنوان نخستین مروج اسلام در سرزمین‌های دیلمان، گیلان و طبرستان نام برده می‌شود در محله پایین‌بازار آمل است.
مقبره میر قوام‌الدین مرعشی، سرسلسله مرعشیان مازندران که از بناهای دوره صفویه است، مقبره ناصرالحق حسن‌بن علی، بازار قدیم آمل، مسجد و حوزه علمیه امام حسن عسگری(ع) و بناهایی که از دوره‌های بعد در این منطقه احداث شده در منطقه پایین بازار قرار دارد. گفته می‌شود منطقه پایین‌بازار همان شهر قدیم آمل است و هنوز هم بقایای شهر قدیم آمل در این منطقه قرار دارد.
پایین بازار با توسعه شهری امروز تقریبا در مرکز آمل قرار گرفته است. در گشت و گذری که در این محله تاریخی داشته باشید شاید تنهای بنایی که از ساخت‌وسازها و هجوم سنگ و سیمان تقریبا در امان مانده محدوده‌ای است که بقعه و آرامگاه ناصرالحق در آن قرار دارد.
ناصرالحق رواج‌دهنده اسلام در طبرستان و گیلان و دیلم
رواج دین اسلام در کناره بحر خزر از اواسط قرن سوم هجری مصادف با قیام داعی کبیر حسن‌ابن زید در آمل است، پس از وی برادرش محمدابن زید معروف به داعی صغیر بر جای وی نشست. این دو برادر سرانجام سامانیان را در نبرد سختی با سپاه علویان از این سرزمین بیرون راندند.
ناصرالحق یا همان ناصرکبیر مدتی در دستگاه داعی کبیر بود و زمانی که داعی صغیر به دست سامانیان به قتل رسید به دیلمان رفت و در آنجا به تعلیم و ارشاد دین اسلام پرداخت. در زمان او دین اسلام در طبرستان و گیلان به اوج خود رسید و از این جهت بیشتر مورخان او را موسس و بنیانگذار دین اسلام در دیار دیلم می‌دانند. ایشان به مدت ۱۴ سال مشغول ترویج تشیع در دیار دیلم و گیلان بود و برخی گفته‌اند حدود ۲ هزار نفر به دست او مسلمان شده‌اند و پاره‌ای از مورخان نیز نوشته‌اند هزار هزار برده و مملوک بدست او مسلمان شده‌اند.
درباره حکومت ناصرالحق در آمل گفته شده است: سید ناصر سال‌ها به ارشاد و ترویج دین و تدریس علوم مشغول بود تا زمانی که محمد بن صعلوک از سوی سامانیان به حکومت آمل و رویان می‌شود و مردمان این سرزمین ناصر را ترغیب به گرفتن طبرستان می‌کنند.
پس از جنگی خونین ناصرکبیر به آمل می‌آید در مسجد آمل طبق نوشته سید حمید شهید یمنی در کتاب حدائق الوردیه مردم آمل را جمع کرده و سخنرانی رسایی ایراد می‌کند و چون در شهر آباد طبرستان در آمل مستقر می‌شود بنای عدل و داد حکومت علوی را بنیان می‌گذارد.
در تواریخ آمده است: ناصرکبیر، عبدالله بن حسن عقیقی را به ساری می‌فرستد، او با پرچم صلح به این شهر می‌رود و خلق بی‌شماری از ساری و اطراف به آمل آمده و با سید پیمان می‌بندند و حکومت سیدناصر چنان ترقی می‌کند که سراسر طبرستان، گیلان و دیلم تحت حکومت او در می‌آیند.
علامه دهخدا می‌نویسد؛ ناصرکبیر مردی عالم، فقیه و سیاستمدار بود، طبری آملی و مسعودی از بزرگان مورخ قرن چهارم در مروج المذهب از کوشش‌های ابومحمد برای مسلمان کردن مردمان این سرزمین نام می‌برند.
حکومت ۱۲ ساله ناصرالحق در آمل
اطروش در سال ۳۰۱ هجری به مرکز مازندران، آمل می‌آید و این شهر را مقر حکومت خود بر می‌گزیند و ۱۲ سال در آنجا حکومت می‌کند و دین اسلام اثنی‌عشری را رونق می‌بخشد.
دولت علویان از ویژگی‌های بسیار مثبتی برخوردار بوده‌اند و دادگستری‌شان شهره آفاق بود، زیرا تلاششان دادگستری امام علی(ع) بود به طوری که در پاره‌ای از منابع تاریخی آمده که جهان تا آن هنگام حاکم عادلی مانند حسن اطروش ندیده بود و ابوریحان بیرونی نیز به دادگستری وی اشاره می‌کند.
ناصرالحق موسس نخستین مدرسه علمیه در طبرستان
ناصرکبیر در اواخر عمر از حکومت و سیاست و جنگ کناره‌گیری کرد و در اوج قدرت به زهد و پارسایی پرداخت و با نهایت کوشش به تدریس و تالیف پرداخت که حاصل آن ۳۰۰ جلد کتاب است. ناصرالحق در ایجاد مدرسه بزرگ آمل که بعدها به مسجد امام حسن عسگری در آمل (هنوز هم این مسجد در محله پایین‌بازار در نزدیکی مقبره ناصرالحق وجود دارد) معروف شد همت کرد و در آنجا درس می‌گفت و سرانجام در ۲۵ شعبان ۳۰۴ هجری قمری دارفانی را وداع گفت.
ناصرالحق ۹۰۰ سال زیارتگاه بود
مقبره ناصرالحق ۹۰۰ سال به عنوان زیارتگاه به شمار می‌رفت، می‌گویند: این مقبره بنایی عظیم بود که به دست تیمور لنگ نابود می‌شود و سپس بنایی کوچک‌تر برای ناصرالحق احداث شده است. آنچه درباره این بنا می‌توان گفت این است که این بقعه طرفداران زیادی در کشورهای مسلمان به ویژه کشور یمن دارد به گونه‌ای که وی را از بزرگان مذهب زیدیه می‌دانند. این بنا دارای طرفداران زیادی در کشورهای عربی است و می‌تواند خواستگاه گردشگری مناسبی باشد. این اثر در تاریخ ۱۵ دی ۱۳۱۰ با شمارهٔ ثبت ۶۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
