توزیع عادلانه بیت‌‌‎المال و کاهش فاصله طبقاتی در دوره امیرالمؤمنین(ع)

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین علی‌اکبری، پژوهشگر سیره معصومین(ع)، در گفت‌وگو با ایکنا، به بیان نکاتی درباره سیره اقتصادی حضرت علی(ع) پرداخت و گفت: در روز ولادت باسعادت حضرت امیر‌المؤمنین(ع) هستیم و این میلاد بزرگ بر همه شیعیان آن حضرت مبارک باشد و از برکت وجودی مولای متقیان، همه بدی‌ها مرتفع شود و شیعیان وی با سربلندی و موفقیت از همه آزمون‌‌ها بیرون بیایند.

بیشتر بخوانید:

• قیام عاشورا برای مقابله با ریشه‌های فساد
• سیره اقتصادی پیامبر اسلام(ص)؛ الگویی برای رفع مشکلات بشریت

رعایت عدالت در توزیع بیت‌المال

وی با اشاره به وضعیت حفظ و نگهداری از بیت‌المال در زمان حضرت علی(ع)، ادامه داد: با توجه به اینکه روز میلاد امیرالمؤمنین(ع) است، باید همواره از مکتب آن حضرت پند بگیریم و درس بیاموزیم. امروزه مشکلاتی در جامعه ما وجود دارد که باید برای رفع آن‌ها از راهکارهای آن حضرت استفاده کنیم. در زمان مولای متقیان یکی از مسائل و مشکلات، بیت‎المال و حفظ و نگهداری دقیق آن بود که توجه بسیاری را به خود جلب کرده است.

امیرالمؤمنین(ع) تأکید داشتند که برای احدی از عرب و عجم و آنکه سابقه کمتر یا بیشتری در اسلام دارد در توزیع بیت‌المال تفاوتی قائل نمی‌شوم. این عدالت حتی برای نزدیکترین خویشاوندان آن حضرت هم رعایت می‌شد و برای احدی از بستگان هم ملاحظه خاصی نداشتند

این پژوهشگر سیره معصومین(ع) اظهار کرد: در آن زمان برخی توقعات بیش از شأن خود داشتند. بنابراین توزیع درآمدهای بیت‌المال مورد نزاع و کشمکش بود، اما آن حضرت تحت تأثیر مسائل مطرح شده و توقعات بی‌مورد برخی افراد نبودند و براساس عدل و طبق سیره پیامبر مکرم اسلام(ص)، هم منابع مالی و هم منابع درآمدی بیت‌المال را عادلانه بین مردم فقیر و غنی و عرب و عجم توزیع می‌کردند.

حمایت از تولید و رفع فقر

حجت‌الاسلام علی‌اکبری با اشاره به تلاش‌های حضرت علی(ع) برای رفع فقر، یادآور شد: از سوی دیگر امیرالمؤمنین(ع) سعی کردند از طریق اراضی خراجی و زمین‌های واگذار شده، زمینه تولید و اشتغال را فراهم کند. چنین اقدامی یکی از راهکارهای علاج فقر و رفع نیاز مردم بود. در بخش توزیع درآمدها هم آن حضرت همه همت خود را به کار گرفتند تا نهایت عدالت و انصاف را به خرج دهند و اجحافی در حق کسی صورت نگیرد.

این پژوهشگر سیره معصومین(ع) با بیان اینکه حضرت علی(ع) درصدد اجرای سیره اقتصادی پیامبر اسلام(ص) بودند، بیان کرد: با توجه به اینکه در دوره خلافت ایشان برخی اصرار زیادی داشتند که سهم بیشتری از بیت‌المال نصیب‌شان شود و پیشنهاد می‌کردند که به طلحه و زبیر توجه خاصی کند، اما امیرالمؤمنین(ع) با صراحت و قاطعیت فرمودند همانطور که پیامبر اسلام(ص) اموال بیت‌المال را عادلانه و مساوی بین مردم و نیازمندان توزیع می‌کردند من هم همان سیره را دنبال خواهم کرد.

تلاش برای کاهش فاصله طبقاتی

وی گفت: امیرالمؤمنین(ع) تأکید داشتند که برای احدی از عرب و عجم و آنکه سابقه کمتر یا بیشتری در اسلام دارد در توزیع بیت‌المال تفاوتی قائل نمی‌شود. این عدالت حتی برای نزدیک‌ترین خویشاوندان آن حضرت هم رعایت می‌شد و برای احدی از بستگان هم ملاحظه خاصی نداشتند. جریان عقیل برادر حضرت علی(ع) بسیار مشهور است که وی در عین حالی که عقیل و فرزندان را بسیار محتاج و نیازمند می‌دیدند اما حاضر نشدند سهم بیشتری از بیت‌المال را به آن‌ها اختصاص دهند.

حجت‌الاسلام علی‌اکبری گفت: حضرت امیرالمؤمنین(ع) حتی حاضر نشدند امتیاز خاصی برای فرزندانشان تعلق گیرد و یکبار یکی از خزانه‌داران به فرزند وی عاریه‌ای داد که باعث ناراحتی و عصبانیت آن حضرت شد. همچنین یکبار متاعی برای توزیع آماده شده بود و یکی از زنان آن حضرت قصد داشتند برای فرزندشان مقداری از متاع را بردارند اما حضرت علی(ع) مانع چنین کاری شدند و گفتند تا زمانی که وقت آن نرسیده کسی حق تصرف این کالا را ندارد.

این پژوهشگر سیره معصومین(ع) در پایان تأکید کرد: بنابراین حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) هم سعی می‌کردند که هر کسی به سهم خود برسد تا از این راه اختلاف طبقاتی و فقر کاهش پیدا کند. البته برخی افراد طاقت و تحمل این همه عدالت از جانب ایشان را نداشتند و به جنگ با وی برخاستند. ان‌شاءلله مسئولان ما هم با پیروی از این سیره اقتصادی، مجری عدالت باشند.