«تسنیم وحی گیلان» با برنامه‌ای 15ساله/ سیاست‌های فرهنگی مساجد اصلاح شود، نیازی به گستردگی مؤسسات نیست

به گزارش ایکنا؛ سی‌و‌چهارمین نشست از سلسله نشست‌های بایاوران وحی با حضور امیرحجت مرادی، مدیر مؤسسه تسنیم وحی گیلان در استودیو مبین سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور برپا شد.
مؤسسه قرآن و عترت تسنیم وحی گیلان از سال 1390 با اخذ مجوز از سازمان تبلیغات اسلامی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیتش را آغاز کرد که طی برنامه‌ریزی 15ساله تا افق 1404، فعالیت و عملکرد این تشکل‌ مردمی را در حوزه‌های آموزشی، پژوهشی، رسانه، نشر آثار مکتوب، مشاوره و هنر و ... تبیین کرده‌اند که طی هر سال این فرآیند، بازبینی می‌شود. در ادامه مشروح این گزارش را می‌خوانیم؛
ایکنا: از علت ورود به فعالیت‌های قرآنی بگویید.
از دوران دبیرستان، علاقه‌مند به فعالیت‌های فرهنگی به ویژه در حوزه قرآن و عترت در انجمن اسلامی مدرسه بودم و سپس مجوز فعالیت NGO را از سازمان ملی جوانان اخذ کردم که در آنجا فعالیت‌هایی چون سیر مطالعاتی در کتاب‌ها و آثاری از شهید مرتضی مطهری و ... را انجام می‌دادیم و در کنار آن نیز فعالیت‌های قرآنی داشتم، اما به صورت جدی‌تر از سال 80 به فعالیت‌های قرآنی آن هم در حوزه اجرایی و در قالب مؤسسات قرآنی ورود پیدا کردم.
ایکنا: در حوزه رسانه نیز فعالیت داشته‌اید؟
بله، فعالیت مطبوعاتی از حدود سال 80 به بعد در نشریه استان داشتم و سپس دبیرتحریریه این نشریه شدم و مدتی پیش از راه‌اندازی سرویس مؤسسات قرآنی به عنوان خبرنگار افتخاری با ایکنا همکاری می‌کردم.
ایکنا: فعالیت اجرایی در حوزه مؤسسات قرآنی را از کجا آغاز کردید؟
از مؤسسه جامعةالقرآن الکریم و اهل‌البیت(ع) به گونه‌ای که مدتی مسئول یکی از واحدهای آموزشی مؤسسه در استان و سپس واحد آقایان و در ادامه شعبه رشت و سپس سرپرستی شعب استان گیلان این مؤسسه را عهده‌دار شدم تا اینکه در اواخر سال 89 به این نتیجه رسیدم که این ظرفیت و امکان برای تأسیس مؤسسه‌ای به منظور تأمین اهدافی که در نظر داشتم، فراهم است.
ایکنا: برای تأسیس مؤسسه چه زیرساخت‌هایی را فراهم کردید؟
بیش از شش ماه بر روی راه‌اندازی و ایجاد مؤسسه‌ای و همچنین نقشه راه برنامه‌ریزی کردیم و در ابتدا از سازمان تبلیغات اسلامی استان طی سال 1390 و سپس از اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی با فاصله یک سال یعنی 1391 مجوز فعالیت اخذ کردیم.
ایکنا: درباره علت نامگذاری مؤسسه به عنوان «تسنیم وحی گیلان» بگویید.
مؤسسه در سازمان تبلیغات اسلامی به عنوان «مؤسسه تسنیم قرآن و عترت» و در ارشاد با عنوان «تسنیم وحی» ثبت شده‌اند که هر دو با پسوند گیلان هستند. «تسنیم» نام چشمه‌ای است در بهشت و به دلیل اینکه مؤسسه آموزه‌هایی در زمینه آموزش عمومی و تخصصی می‌دهد که منشأ آن آموزه‌ها، قرآنی است لذا مخاطبان را از چشمه‌ کلام وحی سیراب می‌کند و به این نتیجه رسیدیم، این عنوان را انتخاب کنیم.
ایکنا: حوزه فعالیت مؤسسه چیست؟
برای فعالیت مؤسسه برنامه مدونی داشتیم به گونه‌ای که در هشت محور آموزشی، پژوهشی، رسانه، نشر آثار مکتوب، مشاوره و هنر و ...طی اساسنامه محور فعالیت‌ها تبیین شد، اما بعدها برنامه‌ریزی که انجام شد این بود که در سال‌های اول به حوزه آموزش بپردازیم که تقریباً سه برنامه پنج‌ساله برای مؤسسه در این زمینه پیش‌بینی کردیم که افق 1404 بود، که از سال 1390 تا سال 1404 حدود 15 سال می‌شود که در پنج سال اول، محور فعالیت‌ها آموزش عمومی و تخصصی بود که دو حوزه حفظ قرآن به دلیل ظرفیت و پتانسیلی که در مؤسسه بود به‌طوری که رئیس هیئت مدیره مؤسسه خود حافظ قرآن و در خانواده‌ای زندگی می‌کرد که اکثر اعضای آن حافظ قرآن بودند و نیز حوزه کودکان طی این پنج سال مد نظر قرار گرفت.
ارزیابی که از فعالیت پنج‌سال اول داشتیم، اینگونه بود که در حوزه فعالیت‌های استانی توانستیم موفق باشیم و علت آن هم اینست که در خروجی‌های مؤسسه می‌بینیم که تاکنون بیش از دو هزار نفررشته در مؤسسه آموزش دیده‌اند و بالغ بر هزار و 300 حافظ قرآن در مؤسسه تربیت شدند، 26 نفر حافظ کل، هزار نفر حافظ اجزاء زیر 10 جزء و 300 نفر حافظ بالای 10 جزء هستند، همچنین بیشترین شرکت‌کننده را در آزمون‌های سراسری حفظ و مفاهیم قرآن وزارت ارشاد وبیشترین قبولی را در سطح استان در این آزمون داریم.
همچنین در سه سال اخیر، مؤسسه، مجری آزمون سراسری حفظ و مفاهیم قرآن بود و از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز به عنوان مؤسسه برتر معرفی شدیم، حتی طی سال گذشته نیز که این آزمون با همکاری معاونت قرآن و عترت ارشاد و سازمان اوقاف و امور خیریه برپا شد، رتبه الف را کسب کردیم. اگرچه با وجود این فعالیت‌های کیفی و کمی اما هنوز به آن نقطه مطلوب نرسیده‌ایم.

ایکنا: آیا مؤسسه در مقطع پیش‌دبستانی نیز فعالیت می‌کند؟
بله، از همان سال‌های ابتدای فعالیت، دوره تربیت مربی پیش‌دبستانی به منظور برپایی مقطع پیش‌دبستانی تشکیل دادیم که منجر به تأسیس مهد و پیش‌دبستانی با اخذ مجوز از سازمان بهزیستی کشور و همچنین اداره‌کل آموزش و پرورش استان شدیم.
ایکنا: به اهداف ترسیم شده در پنج سال نخست رسیدید؟
باید بگویم ما به اهدافمان در حوزه آموزش طی پنج سال اول تا حدودی رسیدیم و از اواخر سال پنجم یعنی سال 1395 کارگروهی برای بازبینی اهداف و چشم‌انداز تشکیل دادیم.
ایکنا: در حال حاضر که در پنج سال دوم چشم‌انداز فعالیت مؤسسه هستید در چه زمینه‌هایی بیشتر فعالیت خواهید داشت؟
در پنج سال دوم، عملکرد و فعالیت در حوزه رسانه و فضای مجازی دارای اهمیت است هرچند در نظر داریم دوره آموزشی مؤسسه را از نظر کیفی ارتفا دهیم. باید بگویم نخستین مؤسسه در کشور هستیم که مجوز راه‌اندازی پایگاه خبری با موضوع قرآن را از معاونت مطبوعات ارشاد دریافت کرده‌ایم و پروانه فعالیت داریم، البته بنا به درخواست خودمان مجوز راه‌اندازی دو نشریه (یک هفته نامه و یک روزنامه) را دریافت کردیم، اما به دلیل مشکلات مالی امکان راه‌اندازی آن را نداشتیم.
در حوزه فضای مجازی نیز تلاش می‌کنیم در کنار گروه‌ها و کانال‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی در پیام‌رسان‌ها ما نیز فعالیت‌هایی در آی‌گپ، سروش و تلگرام داشته باشیم. همچنین نیم‌نگاهی نیز به حوزه هنری داریم تا در کنار این فعالیت‌ها گسترش دهیم.
ایکنا: دوره‌های مؤسسه به صورت رایگان برگزار می‌شود؟
خیر، بلکه شهریه اندکی گرفته می‌شود که حتی جوابگوی هزینه‌های جاری مؤسسه نیست به مانند سایر مؤسسات که این مشکلات مالی را دارند.
ایکنا: در زمینه خودکفایی مؤسسه چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
از همان ابتدای کار که در جامعةالقرآن بودم و چه در مؤسسه خودمان، سعی‌ام بر این بود که مؤسسه برمبنای کمک‌های مردمی و درآمدهای خودش اداره شود و هیچگاه تکیه بر کمک‌های دولتی و نهادها و دستگاه‌ها نداشته‌ایم. البته در صورت تخصیص اعتبار، رد نکرده و نمی‌کنیم و حتی مطالبه هم می‌کنیم و این را حق خودمان می‌دانیم و اعتقاد داریم که هر دستگاه دولتی که اعتباری در حوزه مسائل فرهنگی دارد، باید این را به تشکل‌های مردمی واگذار کند و اعتبار را تخصیص دهد و خود نباید تصدی داشته‌ باشد. اما هیچگاه مؤسسه ما متکی به این درآمدها نبوده است، چون معتقدم اگر مؤسسه‌ای می‌خواهد به فعالیتش ادامه دهد، نباید به اینها تکیه کند.
بخش عمده از هزینه‌های مؤسسه از طریق اخذ شهریه‌ها و بخشی دیگر از سوی خیرین و درصد ناچیز نیز همان کمک‌های دولتی است که در قالب طرح و برنامه‌ها به ما ارائه می‌شود منتهی نکته مهم اینست که سعی کردیم مردم را متقاعد کنیم برای آموزشی که می‌بینند و خدماتی که ارائه می‌شود، با میل و اشتیاق شهریه دوره را بپردازند و سعی کردیم با تیم آموزشی و مربیانی که داریم به رغبت مردم در پرداخت شهریه بی‌انجامد.
ایکنا: دیدگاه شما درباره فعالیت‌ مؤسسات قرآنی چیست و آیا جهت حرکت‌شان درست است؟
با توجه به سابقه بالای 18 سال فعالیت قرآنی، معتقدم مسیری که پیش می‌رود مسیر مناسب و صحیحی نیست و ایراد اصلی آن نیز به اینکه هیچ‌گاه سیاست‌گذاری دقیقی در این زمینه انجام نداده‌ایم و طرح‌ها، برنامه‌ها و سیاست‌هایی که اعمال می‌شود، پشتوانه مطالعاتی ندارد و تنها به فکر خامی که می‌رسیم و سپس آن را عملیاتی می‌کنیم باید بگویم بر مدار آزمون و خطا پیش می‌رویم. معتقدم بهترین مکان برای فعالیت‌های قرآنی به ویژه در حوزه آموزش، جلسات قرآن است، جلساتی که با محوریت اساتید پیشکسوت و صاحب نام و سبک اداره می‌شود و بهترین مکان نیز مساجد است.
معتقدم سیاست‌گذاران قرآنی کشور که در حال حاضر متمرکز در شورای عالی قرآن کشور است، اگر بخواهند سیاست‌های اصولی برای فعالیت‌های قرآنی انتخاب کنند، این است که باید این جلسات را با محوریت اساتید صاحب فن در بحث قرائت و حفظ و هم صاحب نفس یعنی افرادی که دارای تقوا و اثرگذاری معنوی هستند در مساجد تقویت و احیا کنند. به این دلیل که پایگاه اصلی فعالیت در اسلام بوده و هستند و جایگزینی برای فضای معنوی مسجد، پیدا نمی‌شود. البته این نفی بحث مؤسسه نیست.
هرچند در حوزه مؤسسات قرآنی باید سیاست مشخصی داشته باشیم که اقتضائات خاص خود را دارد و باید فعالیت مؤسسات با ماهیت مؤسسات سنخیت داشته باشد. در مؤسسات قرآنی در بحث اقتصادی دچار مشکلاتی هستیم که برخی از آنها فعالیت‌های آموزشی انجام می‌دهند که سنخیت ندارد، لذا معتقدم باید سیاست‌گذاری درستی انجام گیرد که محوریت و اصالت فعالیت قرآنی در مسجد با محوریت اساتید صاحب نام و عامل اتفاق بیفتد.
ایکنا: یعنی معتقدید گستردگی فعلی مؤسسات قرآنی که امروزه شاهد آن هستیم، لازم نبوده است؟
بله، با سیاست‌گذاری فوق که بیان کردم، لازم نبوده است. چون با برپایی دوره‌های آموزشی در مساجد و به‌کارگیری اساتید صاحب نام، نیازی به گستردگی مؤسسات به این اندازه نبوده است. فکر می‌کنم دستگاه‌های متولی در زمینه صدور مجوز و نظارت بر فعالیت‌های تشکل‌های مردمی ـ قرآنی بازنگری و اهتمام بیشتری داشته باشند.

ایکنا: چه میزان موافق بهره‌گیری مؤسسات از فضای مساجد برای فعالیت هستید؟
این خوب است، منتهی فعالیت در قالب مؤسسه الزاماتی دارد که چون می‌خواهند فعالیت کلاسیک به مانند آموزشگاه‌ها و مدارس انجام دهند، لذا حتما فضای آموزشی مناسب نیاز است تا در ساعات مختلف در اختیار باشد، فکر می‌کنم بردن مؤسسات در مساجد کار صحیحی نیست، چون مؤسسه اقتضائات و الزامات خودش را دارد و مسجد ساختار دیگری دارد ضمن اینکه در حوزه مساجد مدیریت واحد نداریم و تعدد مراکز تصمیم‌گیر در حوزه مساجد موجب سخت‌تر شدن کار و فعالیت مؤسسات در مساجد شده است.
درحوزه مساجد ابتدا باید بحث مدیریت در بحث کلان آن و هم مدیریت داخل مسجد و فعالیت‌های مسجد مشخص شود و فعالیت‌های قرآنی در مسجد نیز با سبک و سیاقی که امکانش هست، تعریف شود. بهتر است تعاملات دوسویه بین مساجد و مؤسسات باشد، همانند اعزام مربی برای دوره‌ها، برپایی دوره‌ها و ... 
ایکنا: درباره شعب مؤسسه بگویید.
تعدادی شعبه در شهرستان‌‌های گیلان داشتیم، هم تجربه حضورم در جامعةالقرآن و هم تجربه مدتی که شعبه داشتم به این نتیجه رسیدم که با کثرت مؤسسات، شعبه جدید تأسیس نکنم، معتقدم در شهرستان‌ها مؤسسات متعدد داریم که فعالیت می‌کنند، اما در صورتی که در منطقه‌ای، شاهد خلأ فعالیت قرآنی باشیم، به‌صورت مقطعی شعبه‌ای را راه‌اندازی خواهیم کرد، اما بیشتر سعی می‌کنیم زمینه‌ای فراهم شود تا مؤسسه و یا تشکلی در آنجا به‌صورت اصولی و مستقل شکل گیرد.
ایکنا: بنا بر این شعب داشتید و تعطیل شد؟
بله، در دو بخش‌ از استان، شعبه داشتیم که ادامه فعالیت ندادیم و فضا را برای فعالیت مؤسسات فراهم کردیم، البته بخش دیگر این تعطیلی به دلیل مسائل مالی نیز بود.
ایکنا: درخواست شما از مسئولان این حوزه چیست؟

به مسئولان می‌گویم «ما را به خیر تو امید نیست...»، مدیران قرآنی و دست‌اندرکاران امر مقداری به این مسئله توجه و دخالت‌هایشان را در امور مؤسسات قرآنی کمتر کنند و به وظایف خود در حوزه سیاست‌گذاری، حمایت و نظارت آگاه باشند و وظایف خود را به درستی بشناسند و دستگا‌ه‌ها با اعتبارات فرهنگی، فعالیت‌های قرآنی را به بخش مردمی واگذار کنند.
انتهای پیام