گزیده‌ای از جلسات تفسیر حجت‌الاسلام والمسلمین محمدیان
در روزهای ماه مبارک رمضان جلسات تفسیر قرآن با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محمدیان در مهدیه نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها برگزار شد.
به گزارش ایکنا؛ ایسنا نوشت: حجت‌الاسلام والمسلمین محمدیان - رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها - در سلسله جلسات «تدبر در قرآن» که در روزهای ماه مبارک رمضان در مهدیه نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها برگزار می‌شد هرروزه درباره آیاتی از مفاهیم قرآنی مباحث تفسیری را بیان می‌کرد. از جمله این مباحث قرآنی که به آنها پرداخته شده است به این مطلب می‌توان اشاره کرد که در خیلی از آیات قرآن در مورد رحمت الهی صحبت شده است.
محمدیان در اولین نشست تدبر در قرآن با بیان اینکه خداوند اگر مهربان و رئوف است برای کل موجودات جهان است اظهار کرد: هم انسان‌ها هم حیوانات و نباتات شامل رحمت الهی می‌شوند و می‌توان بسم الله الرحمن الرحیم را جزء جدایی‌ناپذیر قرآن دانست و هیچ آیه‌ای بیشتر از آن در قرآن تکرار نشده است. این نشان‌دهنده رحمان و رحیم بودن خداوند است و وسیله‌ای که انسان‌ها را به سمت رحمت‌های خاص خداوند می‌برد دستوراتی است که در قرآن آمده و باید آنها را رعایت کنیم.
او در جلسه بعدی درباره آیه ۷ سوره محمد (ص) یادآور شد: درباره این آیه باید نکاتی را مد نظر داشته باشیم و بدانیم که ما باید آیات دیگر را در کنار این آیه بگذاریم چرا که آیات قرآن همدیگر را توضیح می‌دهند. مظاهر یاری خداوند، یاری ولی خداوند، یا یاری مومنین و بندگان خداوند است برای این منظور باید عملا یک چیزی در روی زمین اتفاق بیفتد. قله یاری خداوند، یاری انبیاء و اولیاء و کسانی است که پرچم دین را در دست گرفتند. نصرت الهی فقط در دنیا نیست بلکه در آخرت هم وجود دارد. ما در آخرت بیشتر از دنیا به کمک خدا نیاز داریم. چرا که دنیا فانی است و زود تمام می‌شود. آخرت مهم است که خداوند هم وعده آن را داده و این بشارت بزرگی برای ماست.
محمدیان یادآور شد: در طول تاریخ هیچ گاه تعداد طرفداران حق به اندازه امروز نبوده و هیچ پیامبر و امامی به اندازه امروز یاور نداشتند. این نتیجه کار و تلاش انبیاء، اولیا و مومنین است که امروز طرفداران حق در تاریخ به بیشترین تعداد خود رسیده‌اند. کار دشمن این است که سعی کند دلها را بلرزاند و بترساند. غیر از این انتظاری از دشمن نیست اما ما با امید می‌توانیم در مقابل این دشمنان بایستیم.
رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها درباره آیات ۹ و ۱۰ سوره حجرات گفت: جنگ اول و دوم کشته‌هایی اندازه تمام کشته‌های تاریخ داشت. این جنگ را اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها آغاز کردند و حال ما را متهم به خشونت می‌کنند و به خودشان عنوان صلح و دوستی می‌دهند. این آیه می‌گوید: عده‌ای دارند با هم می‌جنگند آیا ما باید تماشا کنیم که بجنگند؟ همدیگر را تار و مار کنند؟ نه می‌گوید دخالت کنید وقتی دارند با هم می‌جنگند و به حد قتال رسیده‌اند. ابتدا باید بین‌شان صلح برقرار کنید. اگر نتوانستید صلح برقرار کنید ببینید کدام یک اهل بقعی است با او مبارزه کنید.
او ادامه داد: اختلاف قطعی است. هیچ کس فکر نکند که در جامعه اسلامی اختلاف پیش نمی‌آید. امام می‌فرمود: اگر همه انبیاء یکجا جمع می‌شدند هیچ اختلافی پیش نمی‌آمد. بله انبیاء به قله رسیده‌اند و همه جا را می‌بینند به همین دلیل اختلافی وجود نخواهد داشت. انبیاء در یک افق بالاتر قرار گرفتند، آنها حقایق را می‌بینند و بقعیت قطعی است. در این آیه نیز ذکر شده است «مومنین»، و ممکن است مومنین تا حد جنگ با همدیگر نیز پیش بروند پس اختلاف قطعی است. ما باید اختلافات را برطرف کنیم و زمینه برادری و اخوت را فراهم کنیم. حرمت مومن از خانه خدا بالاتر است. تا زمانی که اختلاف در دل مومن است احترام دارد ولو پر از بت هم باشد. ما حق نداریم بگوییم که این مومن در دلش کینه دارد. مومن زیرک است و سرش هم کلاه نمی‌رود، خطا را باید بفهمیم. خطا یک بحث است و خطاکار یک بحث دیگر. انسان تا وقتی که ارتباطش با خدا قطع نشده، کافر نشده و حرمت دارد و اصلاح می‌شود و این نکته‌ای که در اختلافات به آن توجه نمی‌کنیم. این نکته را نیز باید مد نظر قرار بدهیم که برخی به خاطر خدا دعوا می‌کنند مثل دعوای میان عرفا و فقها که در طول تاریخ بوده است.
محمدیان در ادامه درباره آیات ۱۰۳ تا ۱۰۴ سوره کهف با بیان اینکه در قرآنی آیاتی وجود دارد که در ظاهر خطابش کافران و مشرکان است خاطرنشان کرد: اما آنها که اصلا این قرآن را قبول ندارند که بخواهند به آن اعتنا کنند، فلذا اگرچه خطاب به آنان است ولی در واقع برای مومنین است که مراقب باشند به راهی که کفار می‌روند نروند. مشکل بزرگ زمانی پیش می‌آید که انسان فکر می‌کند کار خیلی خوبی انجام می‌دهد و توقع دارد دیگران بیایند و او را ستایش و تعریف و تمجید کنند. احساس برتر بودن چیزی است که اگر در وجود انسان بیاید همه چیز را نابود می‌کند. در روایات داریم که شیطان گاهی ده‌ها باب خیر را به روی انسان باز می‌کند تا یک جا بالاخره او را زمین بزند. حتی گاهی شیطان انسان را برای نماز شب بیدار می‌کند. باید مراقب کارهای خوبمان باشیم تا مصداق این آیه نشویم. نکند یک روز عمرمان تمام بشود و ببینیم کارهایی که فکر می‌کردیم برای خدا و اهل بیت (ع) بوده هیچ‌کدام برای آنها نبوده است. ما باید برای کارهای خوبی که کرده‌ایم پاسخگو باشیم. کارهای بد که جای خود را دارد.
همچنین در ادامه این جلسات تفسیر حجت‌الاسلام والمسلمین محمدیان درباره آیه ۳۰ سوره فصلت با بیان اینکه این آیه آیه بسیار امیدوارکننده‌ای است در عین حال انزال هم در خود دارد، گفت: گوهر دین، مغز دین و حقیقت دین در این آیه وجود دارد. دین یعنی «ربنا الله» خیلی‌ها خدا را قبول ندارند همانطور که خداوند در قرآن می‌فرماید در وجود خدا شکی نیست. یک عده هم اصل خدا را انکار کرده‌اند. آنها هم در مواقع اضطرار متوجه وجود خدا می‌شوند. چه مسلمان و چه غیرمسلمان کسی نمی‌تواند اصل خدا را منکر شود. مسئله‌ای که وجود دارد پذیرش ربوبیت خداست. این سخت است که بعضی انسان‌ها می‌خواهند طبق فهم و شعور خود بدون توجه به حرف پیامبران و علما عمل کنند. همه دین به این کلمه «ربنا الله» برمی‌گردد. رب در فارسی به معنی امروزی و قابل فهم به معنای مدیر است. ربوبیت به معنی مدیریت است نه به آن معنی دقیق در فارسی اگر کسی خدا و ربوبیتش را بپذیرد به این معنی است که پذیرفته قوانین و ضوابطی وجود دارد. ما در کار خیری که انجام دهیم خوب است از طرف مومنان، دوستان و ... نیز نیت کنیم. از طرف ملائکه‌ای هم که با ما در ارتباط هستند نیت کنیم و آنها را هم شریک کنیم.
محمدیان در ادامه با اشاره به آیات ۱۵۲ تا ۱۵۶ سوره بقره افزود: در رابطه با بحث اختلاف پیشتر نیز صحبت کردیم اما باید این نکته را نیز مورد نظر داشته باشیم که بحث مدیریت اختلاف بسیار مهم است. خدا می‌توانست جور دیگری زندگی را بیافریند بدون اینکه مشکلی وجود داشته باشد همه چیز فراهم باشد. درک اینکه چرا خداوند زندگی را با این مشکلات آفریده می‌تواند برای ما دستاورد داشته باشد و زندگی را شیرین کند. درک اینکه چرا همه زندگی شیرین نیست و تلخی هم دارد و آنچه خدا خواست همان می‌شود (آنچه دل خواست نه آن می‌شود) هر چقدر برای تشخیص این موضوع بیشتر فکر کنیم درهای جدیدی به روی ما باز می‌شود. گوهری که خداوند آفریده گوهر انسانی است که باید در دنیا صیقل بخورد مثل طلا و فیروزه، باید تراش بخورد و زحمت بکشد تا گرانقیمت شود و خداوند راه ایستادن را نشان می‌دهد. وقتی مشکلات می‌آید خیلی از ما میدان را خالی می‌کنیم. روحانی و غیرروحانی، باسواد و بیسواد هم ندارد. خداوند راهکارش را نشان می‌دهد.
وی یادآور شد: همه موجودات یک مراحل قبلی داشتند. نزول پیدا کرده و به این دنیا آمدند. یک مرحله نازله است و یک مرحله صاعده، یک مرحله صاعده پیش رو داریم که باید برگردیم. ما باید ببینیم این برگشت چگونه اتفاق می‌افتد. در سوره تین خداوند می‌فرماید: «انسان به پایین‌ترین حالات ممکن سقوط می‌کند درست است که احسن خلقت را دارد اما خداوند این مرحله نزول را برای ما گذاشته است. انسان می‌تواند تا اسفل السافلین برود. خداوند این وسط یک راهی گذاشته، مومن می‌تواند حدی از تنزل را که اتفاق افتاده متوقف کند و نگذارد ادامه پیدا کند. این تنزل با ایمان و عمل صالح می‌تواند رخ دهد و انسان به سمت بالا حرکت کند.
رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها در ادامه با اشاره به آیه ۶ سوره جن با بیان اینکه جن واقعیتی است که وجود دارد و قبل از انسان خلق شده و او هم همچون انسان تکلیف دارد و برای سیر در عبودیت آفریده شده است گفت: گاهی جنیان در زندگی خود تلاقی و ارتباطی با زندگی انسان‌ها پیدا می‌کنند. این موضوع در سایر ادیان و فرهنگ‌ها نیز مطرح شده است. در اروپا بحث جن خیلی بیشتر از شرق در بین عموم مردم مطرح است. برای جنیان مومن برقرار کردن ارتباط با انسان‌ها ممنوع است مگر در موارد اضطرار و برای دفع ضرر در فقه هم ارتباط برقرار کردن انسان‌ها با جنیان مخصوصا اگر حالت کهانت داشته باشد حرام است. فقط ممکن است در جایی که بعضی بتوانند ضررهایی را که از طرف جنیان است برطرف کنند اجازه شرعی داده شود آن هم بسیار محدود.
وی ادامه داد: آنها نمی‌توانند چیزی را بر انسان اجبار کنند. آنها قدرت خواندن فکر ما را دارند ولی اختیار را از انسان نمی‌توانند بگیرند. اگر می‌توانستند فکر ما را تغییر دهند تکلیف از انسان ساقط می‌شد. وسوسه و هوای نفسانی با حکمت الهی به وجود آمده است و حکمتش این است که وقتی نفس از انسان طغیان می‌کند و لذت‌جویی‌های حرام را می‌خواهد و انسان مخالفت می‌کند ورزیده و قوی شده و رشد می‌کند. خداوند از این طریق زمینه‌های رشد و امتحان را فراهم کرده است. این خوب نیست که انسان دنبال ارتباط با اجنه باشد. البته باید توجه کرد که خیلی از حرف‌هایی که در جامعه درباره طلسم کردن و از این قبیل موارد مطرح می‌شود حقیقت ندارد. اگر کسی گرفتار شد اصل راهش توسل یا صدقه است. ما نباید زندگی‌مان را درگیر این مسائل کنیم و نباید فریب افرادی را که با این مسائل مرتبط هستند بخوریم.
محمدیان در ادامه با اشاره به آیه ۴ تا ۷ سوره اسراء با بیان اینکه در قرآن آیات زیادی درباره اهل کتاب به خصوص یهود وجود دارد، گفت: روایات زیادی داریم که بیان می‌کند آنچه در گذشته اتفاق افتاده حتما نظایرش را در اسلام خواهیم دید. نه اینکه چون یهود گوساله‌پرست بوده مسلمانان هم گوساله‌پرستند بلکه باید دید روح گوساله‌پرستی چیست؟ آنها به حضرت موسی (ع) می‌گفتند قبل از آمدن تو خیلی از بچه‌های ما را کشتند به این بهانه که موسی می‌خواهد بیاید. حال هم که آمده‌ای باز مدام از ما می‌کشند. چنین حرف‌های زشتی را به پیامبر اسلام (ص) هم زدند. در پاسخ به این سوال که چرا یهود تا این اندازه فساد را ترویج می‌دهد قرآن می‌گوید: اینها اصلا معتقدند ما قوم برتر هستیم و اگر در قیامت آتشی هم بر ما باشد چند روز بیشتر نیست. این ارزش ندارد انسان لذت‌های دنیا را به خاطر چند روز عذاب آتش رها کند. اینها بقیه را خدمتگزار خود می‌دانند. فساد امروز آنها یک فساد جهانی است. روایات فراوانی داریم که بیان می‌کند مقابله با این فساد توسط امام زمان و توسط ایرانی‌ها و یمنی‌هایی که به عنوان ممهدون (زمینه‌سازان ظهور حضرت) هستند اتفاق خواهد افتاد و این امر قطعی است. خداوند اینگونه نیست که هر کسی که فساد کند رهایش کند. این یک اصل و قاعده است که قرآن بیان می‌کند که هر قومی دست به فساد بزند نتیجه‌اش را خواهد دید. اگر مفسدین کار می‌کنند مومنین هم اهل حقند و در این رابطه فعالیت می‌کنند.
وی در ادامه جلسات تفسیر خود با اشاره به آیه ۱۱ سوره مبارکه رعد خاطرنشان کرد: ما هیچ دلیلی بر اینکه همه انسان‌ها خلیفه خدا هستند نداریم. البته انبیاء و معصومین خلیفه خدا هستند ولی نه همه انسان‌ها. انسان می‌تواند مظهر برخی از اسماء الهی باشد. دعوت الهی و دعوت انبیاء هم برای تغییر مثبت است و می‌شود گفت کل قرآن برای همین تغییر مثبت است. خداوند نعمت را به انسان داده و انسان اختیار دارد که شکر یا کفران کند. البته ما به اختیار ۱۰۰ درصد و جبر ۱۰۰ درصد اعتقاد نداریم، چرا که بخش‌هایی از اختیار ما خارج است و در بخش‌های دیگر اختیار داریم. خداوند در محدوده‌ای به انسان اختیار داده است. مهمترین آزمون الهی همین شکر و کفران نعمت است. انقلاب اسلامی و داشتن چنین رهبری نعمت کمی نیست و نباید ناشکری کرد. این نعمت بزرگی است که در کشورمان انسان می‌تواند احکام الهی را با خیال راحت انجام دهد. در طول تاریخ بودند افرادی که چون می‌خواستند به احکام الهی پایبند باشند بلاهای زیادی سرشان آمده است. ان‌شاءالله که شاکر این نعمت‌ها باشیم.
محمدیان در ادامه در تفسیر آیات ۲۵ و ۲۶ سوره مبارکه آل عمران افزود: حقیقت دین توحید است. در روایات دین دو بخش است؛ نیمی از آن توحید و نیمی دیگر برخورد صحیح با مردم. متاسفانه ما خیلی به بحث توحید نپرداخته‌ایم. بخش عمده‌ای از مشکلات ما هم ریشه در همین نگاه‌های شرک‌آمیز ما دارد. ما یک بحث تکوین و یک بحث تشریع داریم. در عالم تکوین اختیار وجود ندارد و مومن و کافر از قواعد آن تبعیت می‌کنند. مثل کشاورزی که اگر محصولی را بکارد بعدا ثمره آن را درو خواهد کرد. حال می‌خواهد مومن باشد یا کافر. عالم یک سری قوانین دارد، خداوند به انسان‌ها قدرت داده است. در بحث توحید علت اینکه وهابیون این همه اشتباه می‌کنند این است که اینها عالم تشریع و تکوین را قاطی کرده‌اند و بحث اسباب و مسببات را نمی‌فهمند. یعنی گمان می‌کنند اگر به مقام کن‌فیکونی و مستجاب الدعوه بودن برسند هر کاری دلشان بخواهد انجام خواهند داد. در حالیکه انسان دنبال خواسته‌های دل برود به چنین جاهایی نخواهد رسید. کسی می‌رسد که دلش جز خواست خدا را نمی‌خواهد. توحید به معنی تعطیلی اسباب نیست ولی در اسباب توقف کردن شرک است. هیچ انسان تشنه‌ای شیر آب را به خاطر اینکه به او آب خنک می‌دهد نمی‌بوسد و نمی‌بوید، ای شیر عجب آب گوارایی به من دادی. ما چون انسان هستیم و اختیار داریم و مورد احترام خداوندیم وقتی خداوند به وسیله یک انسان به کسی کمک می‌رساند باید بیشتر او را مورد احترام قرار بدهیم.
محمدیان در ادامه با اشاره به آیه ۱۸ سوره مبارکه آل عمران گفت: این آیه می‌فرماید خداوند شهادت می‌دهد. ما هم شهادت می‌دهیم در اذان و اقامه نماز اما شهادتی که ما می‌دهیم چه نسبتی با شهادت خدا دارد؟ منشأ این شهادت خداست. اوست که دارد شهادت می‌دهد و ما داریم مظهر این شهادت می‌شویم. یکی از مصادیق اکرام انسان توسط خداوند همین است که انسان هم شهادتی را که خداوند داده است می‌دهد. در شهادت عدالت شرط است، اگر انسان به یک‌باره می‌بیند در شب قدر حال خوبی پیدا می‌کند اتفاقی نیست. هزاران ملائکه زحمت کشیده‌اند تا انسان به آن حال خوش برسد یا جرقه‌ای که گاهی در ذهن انسان می‌خورد نیز خود به خود نیست. میلیون‌ها انسان دیده بودند که سیب از بالا به پایین می‌افتد اما جرقه اینکه نیرویی به نام جاذبه سیب را پایین می‌کشد در ذهن یک نفر خورد. این جرقه خوردن در ذهن مقدمات فراوانی را طی کرده تا در یک لحظه در ذهن ایجاد شود. اسباب و علتی وجود داشته است. توحید همین است که بدانیم اسباب و علل وجود دارد ولی در آنها متوقف نمانیم. خداوند با وجود تمام این اسباب‌ها از رگ گردن به انسان نزدیک‌تر است.
رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها در ادامه این جلسات تفسیری قرآن خود با اشاره به آیه ۱۶ و ۱۷ سوره مبارکه اعراف خاطرنشان کرد: خداوند عنایت کرده که شیطان در ماه رمضان با مومنین کاری نداشته باشد به شرط آنکه مومنین هم به سراغ او نروند. اگر ماه رمضان ما با دیگر ماه‌هایمان فرقی نکند معنایش این است که شیطان با ما اصلا کاری ندارد. شیطان آفتابه‌دزد نیست، سراغ کسی می‌رود که گوهری داشته باشد. ممکن است کسی بگوید ای کاش خداوند شیطان را سر راه انسان‌ها نمی‌گذاشت. در پاسخ باید گفت که این از الطاف خداوندی است چرا که وجود شیطان باعث می‌شود انسان رشد کند و به کمال برسد. شیطان وسیله رشد است. شیطان در برابر خداوند تکبر کرد. در آیه ۱۷ به این امر اشاره شده است که همانطور که راه خدا یک راه معنوی است این جهات هم جهات معنوی است. منظور از آنها احاطه شیطان است ولی این احاطه به معنی اجبار نیست. در روز قیامت انسان‌ها به شیطان می‌گویند تو ما را بدبخت کردی و شیطان می‌گوید من فقط دعوت کردم و اختیارش دست شما بود. خداوند به ما نعمت‌های زیادی داده است که باید شکرگزار آنها باشیم. زیارت عاشورا عبارتی دارد که می‌فرماید: اللهم لک الحمد حمد الشاکرین لک علی مصابهم یعنی خدایا ما تو را شکر می‌کنیم اما چه شکری؟ شکر در نعمت؟ شکر در نعمت که هنر نیست. می‌فرماید شکر می‌کنیم مثل کسانی که در مصیبت‌ها تو را شکر می‌کنند. واقعا جمله بلندی است. حضرت زینب (س) تلخ‌ترین صحنه‌های عالم را دید اما گفت چیزی جز زیبایی ندیده‌ام. از امام حسین (ع) باید رسیدن به چنین جاهایی را بخواهیم.
او یادآور شد: ما باید مودبانه حرف بزنیم. ناشکری می‌تواند در یک نگاه حسرتمندانه به داشته‌های دیگران هم وجود داشته باشد. اگر یک سنگ‌ریزه کوچک در کفش انسان باشد راه رفتن برای انسان سخت می‌شود. آنقدر که انسان احساس می‌کند راه رفتن با یک سنگ ۲۰ کیلویی در دست راحت‌تر از زمانی است که با یک سنگ‌ریزه در کفش راه می‌رود. گاهی این ناشکری‌های بسیار ریز زندگی انسان را تلخ کرده و نمی‌گذارد انسان از زندگی‌اش لذت ببرد و با خدا ارتباط برقرار کند.
انتهای پیام
