نهادهای قرآنی به صورت زنجیره‌ای زمینه‌ساز ظهور استعدادهای قرآنی باشند
گروه فعالیت‌های قرآنی ـ مدرس و پیشکسوت قرآنی اظهار کرد: اساساً به این معتقد نیستم که گروه و تشکل خاصی، می‌تواند نقش آفرین مطلق باشد بلکه آنها به صورت تکمیلی و زنجیره‌ای در کنار هم می‌توانند زمینه‌ساز ظهور و بروز استعدادهای قرآنی باشند.
به گزارش ایکنا؛ شناسایی استعدادهای افراد، نیازمند توجه، پرورش از مجرای صحیح و تبدیل آن از بالقوه به بالفعل است، چیزی که نیازمند ممارست و شناخت راه‌های صحیح برای رشد و پرورش این استعدادها به‌ویژه در حوزه قرآن برای قاری و حافظ شدن است. از این رو برپایی جلسات قرآن، اساتید قرآن زبده و پیشکسوت قرآنی کشورمان، دستگاههای قرآنی کشور برای جهت‌دهی به پرورش صحیح این استعدادها قابل تأمل است. لذا به منظور واکاوی استعدادیابی قرآنی با سیدعباس میرداماد، مدرس و پیشکسوت قرآنی و از شاگردان استاد مولایی به گفت‌وگو نشستیم.
آیا در زمینه هنر تلاوت قرآن، با توجه به مختصات فنی آن، استعدادیابی لازم است؟
باید در ابتدا به این توجه کنیم که قرآن را از چه منظر و نگاهی می‌خواهیم ببینیم و اگر صرفاً عبادی ببینیم، مقوله خودش را دارد اما قرآن با توجه به اینکه جوانب و جهات گوناگون دارد و یکی از ممیزی‌هایش نسبت به دیگر کتب آسمانی به جز سایر موضوعاتش، بحث هنری بودن این کتاب و مصحف شریف است به این دلیل که در ابعاد و زاوایای مختلف قرآنی هنر را به نحو احسن و اکمل در آن مشاهده می‌کنیم و می‌بینیم. بحث آوایی و نغماتی و موزون بودن آن و همگونی و هماهنگی آن و دیگر جهاتش ... حال اگر به این نتیجه برسیم که قرآن اثر هنری است که در عالم وجود و آفرینش ابداع به ذات هنری است که خالق آن نیز در نهایت هنرمندی آن را خلق کرده و به قلب حضرت پیامبر(ص) نازل کرده است، پس بنابراین با موضوع کاملا هنری سروکار داریم.
پس اگر بحث هنری است، باید نگاه کنیم در جامعه‌ای که استعداد، بالقوه است و همگان علاقه‌مند به فعالیت در تمامی موضوعات هنری اعم از تجسمی، تصوری و سینمایی و سایر موضوعات دیگری که امروزه به عنوان هنر شناخته می‌شود، هستند و یکی از این موارد نیز می‌شود هنر و آوای قرآنی و سایر هنرهای قرآنی ... چنانکه در حوزه تذهیب یکی از مواردی که موجب رشد آن شد از همان‌جایی بود که در حواشی قرآن قرار گرفت به عبارت دیگر هنگامی که در حاشیه قرآن قرار گرفت این هنر تکمیل شد و به مرور اضافه شد و ...
بنابراین از این منظر ما قرآن را هنری می‌بینیم و به فرآیند استعدادیابی در این زمینه می‌رسیم که با فرآیند‌هایی است که در جای خود بیان می‌کنم.
معیارهای لازم برای اینکه یک فرد به عنوان مستعد، در هنر تلاوت قرآن شناخته شود کدام است؟ و از کجا و از چه سنی آغاز می‌شود؟
هنگامی که به این رسیدیم، می‌توانیم به قرآن نگاه هنری داشته باشیم، کلام الله مجید نیز می‌تواند جذبه خود را داشته باشد و ما را یاری کند به اینکه استعدادهایی که وجود دارند و این توان را دارند که در فضا و حریم قرآن وارد شوند، از لحاظ شاخصه بودند، چه افرادی می‌توانند باشند.
قرآن یکی از مزیت‌هایی که نسبت به سایر موضوعات هنری دارد، این است که محدودیت سنی برای ورود به عالم هنری قرآن وجود ندارد. یعنی در همین زمان معاصر نیز شاهد هستیم که فرزندان خردسالی که در آوا و تلاوت و نغمه و دیگر موضوعات قرآنی هنرمندانه ورود پیدا کرده‌اند و آن را به منصه ظهور و بروز گذاشته‌اند، البته به اندازه بضاعت سنیشان و سپس به تدریج که نگاه می‌کنیم این مطلب را در سنین بالاتر نیز می‌بینیم.
فکر می‌کنم در شرایط عمومی کشور و با وضعیتی که داریم و با توجه به اینکه کشور ما، کشور جوانی است، این فضا اگر مقداری هنرمندانه‌تر عرضه و معرفی شود، می‌توانیم به عنوان شاخصه اصلی در حوزه هنر، هنر قرآنی مطرح شود، اما باید کاملاً هنرمندانه آن را در جامعه مطرح کنیم که فن و مهارت ویژه‌ای را می‌خواهد.
بحث استعدادیابی در زمینه قرآن بر عهده کدام نهادها است؟ آیا جلسات قرآن در این زمینه می‌توانند نقش‌آفرینی کنند؟
اساساً به این معتقد نیستم که مجموعه و یا گروه و تشکل خاص، می‌توانند نقش‌آفرین مطلق باشد، بلکه آنها به صورت تکمیلی و زنجیره‌ای در کنار هم می‌توانند به عنوان مجموعه زمینه‌ساز ظهور و بروز حوزه قرآنی، فرهنگ قرآنی و البته هنر قرآنی انجام وظیفه و نقش‌آفرینی کنند و آنچه برای من در این زمان مطرح است و فکر می‌کنم می‌تواند مؤثر واقع شود، این است که جلسات و حلقات قرآنی و اساتید محترم قرآنی در این حوزه بیشتر ورود پیدا کنند. به این معنا که در این حوزه خود اساتید مسلط شوند و در فضا و موضوعاتی که در جامعه واقعاً به عنوان هنر شناخته و مطرح می‌شود، ورود پیدا کنند.
زمانی فکر می‌کردم در جلسات قرآنی چرا اصرار داریم که در زمینه آوایی، قرائت و حسن قرائت و تلاوت کار کنیم. خیلی خوب می‌توانیم بر روی بحث خط قرآنی، نقشینه قرآنی و تذهیب و تابلوهای قرآنی وقت بگذاریم و همچنان که قرآن به صورت آوایی و نغمه‌ای آموزش داده می‌شود، زمانی را به هنرمندان شاخص در این حوزه تخصیص دهیم تا آنها نیز در زمینه تابلوهای قرآنی، آثار قرآنی و از لحاظ حوزه تجسمی بیایند و این را مطرح کند تا به عنوان هنر نقشینه بتواند در جامعه جایگاه خود را آنگونه که باید و شاید پیدا کند.
چه میزان جای خالی و یا ضرورت تأسیس آکادمی قرآنی به منظور کشف و پرورش قاریان، احساس شده است؟
فکر می‌کنم که استعدادهایی که تا به الان بروز و ظهور پیدا کرده‌اند و آشکار و بارز نیز هستند، آکادمی خاصی هیچگاه نبوده است تا اینها را جذب کند. به عبارت دیگر آنها نیز از طریق همین جلسات قرآنی و یا از طریق شبکه‌های اجتماعی ـ قرآنی جذب شده‌اند.
اما گاهی این سؤال اینگونه مطرح می‌شود که آکادمی به صورت کاملاً حرفه‌ای در تمام زوایای قرآنی اعم از هنری و شاخصه‌های دیگر، ادبیات قرآنی و دیگر موضوعات هنری و آوایی قرآنی و ... کار کند، نیاز است یا خیر؟ پاسخ می‌دهم می‌تواند این آکادمی خیلی تأثیرگذار و تعیین‌کننده باشد، اما آن نیز با شروطی است.
در حال حاضر آنچه که مطرح است، این است که در جامعه فی‌الحال خیلی در این مقوله به وجود آکادمی احساس نیاز نمی‌کنم و می‌گویم در حوزه علوم قرآنی نیز کارهای خوبی انجام شده است، اما گاهی شما می‌خواهید اینها را در یک سازمان علمی و کاربردی تجمیع کنیم، آن هنگام می‌تواند مجموعه‌ای شود کاملاً اختصاصی و البته معتقدم، نباید دولتی باشد بلکه باید به صورت NGO باشد که بتواند با سایر نهادهای هم‌پایه و همتراز خود در جوامع دیگر، ارتباط برقرار کند.
عمده مشکلات جهان اسلام به دلیل دیدگاه‌ها و برداشت‌هایی مختلفی که از فضاهای قرآنی انجام می‌شود، است و اختلاف‌نظرهایی است که ایجاد می‌شود، اگر مجموعه‌ای را به معنای واقعی کلمه علمی و آکادمی ایجاد کنیم که پاسخگوی نیازهای جهان اسلام اعم از تشیع و تسنن در این حوزه باشد، می‌تواند نقطه عطفی در جهت ارتباط سالم، هماهنگ و رابطه علمی و عاطفی بین افراد و آحادی که در حوزه قرآنی می‌توانند اتحادی ایجاد کنند، باشد.
موفقیت طرح‌هایی مانند اسوه و شوق تلاوت و ... در زمینه استعدادیابی چه میزان بوده است؟
اینکه گروه‌های مختلفی در حوزه قرآنی کار می‌کنند و اعتقادشان بر این است که در حوزه جلب نظر و مخاطب برای دعوت به حوزه قرآنی، موفق عمل می‌کنند، عالی است و اعتقاد دارم که خوب است.
مسابقات قرآن در این زمینه چه نقشی می‌تواند ایفا کند؟
قطعاً مسابقات تأثیرگذار است و اساساً اگر حس رقابت ایجاد نشود انگیزه و انگیزشی برای تلاش انسان‌ها و به‌کار بستن متاعی بیشتر برای رسیدن به نقطه اوج مورد وجود نخواهد داشت. تأکیدم بیشتر بر این است که در حوزه فرهنگ قرآنی مسابقاتمان را نباید قیاس کنیم با دیگر مسابقاتی که در حوزه‌های ورزش و ... به صورت روزمره داریم. مسابقات قرآن، مسابقات معنویت مطلق است یعنی دیدگاه ما این باشد که مسابقات صرف رقابت است که اوج بگیریم و به جوایز برسیم به نظرم خیلی پسندیده نیست، بلکه نکوهیده است.
در این زمینه از رسانه‌ها چه توقعی می‌توان داشت و باید دست به چه اقداماتی بزنند؟
در حوزه‌ای که موفق باشند خوب و عالی است و در این موضوع مشکلی ندارم و اعتقاد دارم عالی است و هیچ کدام نیز گمانم نیست که رسانه‌ها هر کدام به فرآیند موقعیت خود در فضایی که حضور دارند و امکاناتی که در اختیار دارند، واقعا تلاش‌شان را می‌کنند و اینکه چه میزان قرار است در این زمینه تأثیرگذار باشند، باید گفت همه تأثیر خود را داشته‌اند اما باید بپذیریم شرایط عمومی جهانی و بین‌المللی به گونه‌ای است که باید به اندازه و مناسب کار کنیم که عقب نمانیم چون همزمان با ما هستند افرادی که تمایلی ندارند به غلبه فرهنگ قرآنی در جامعه و اینکه فرهنگ قرآنی نقش آفرینی کند و از این زمینه احساس خسران می‌کنند و بدیهی است که مقابله می‌کنند و نمی‌خواهند این فرهنگ جا بی‌افتد و در این زمینه وظیفه ما تلاش بیشتر برای افزایش رنگ و بوی قرآنی در جامعه و رعایت آداب انسانی و اخلاقی از سوی انسان‌های قرآنی است. امیدواریم از این حیث در جامعه شاهد بروز استعدادهای شگرف قرآنی باشیم.
در کشورهایی نظیر مصر که در تلاوت قرآن صاحب سبک بوده‌اند به مقوله استعدادیابی چگونه پرداخته‌اند؟
کشور مصر، سبقه بیشتری در این زمینه دارند و صاحب سبک بودن آنها به دلیل این است که در تغنی و حوزه آوایی بسیار غنی هستند و اساسا بحث موسیقیایی در حوزه زندگی، جزو شاکله و شاخصه فرهنگی مصری‌ها است، چنانکه این موضوع را در حوزه موسیقیایی آنها می‌بینیم و شاهد هستیم. همین امر به نسبت و تناسب موقعیت اجتماعی و خانوادگی گروه‌های مصری در حوزه قرائت قرآن از منظر آوای قرآنی تبدیل شده به سبک‌هایی که امروزه شاهد بروز و ظهور آن هستیم.
بنابر این مصری‌ها در این زمینه سبقه دارند و کار کرده‌اند و از سوی دیگر در کشورما نیز خدا را شاکریم که داریم افراد مستعد و اساتید قابلی که از لحاظ سبک در حال حاضر حرف‌هایی برای گفتن دارن و تأثیرگذار هستند حتی ازلحاظ تلاوتشان.
نباید فراموش کنیم در حوزه مصر مجموعه تلاوت‌ها در چارچوب خاص اجرا می شود، اما در کشور خودمان در برخی از مناطق کاملاً افرادی قرآن می‌خوانند که ممکن است از لحاظ تکنیک آوایی قابل قبول نباشند اما از لحاظ احساس و انتقال احساس از آنچه که از قرآن می‌گیرند به مخاطب خوب و قوی عمل می‌کنند در حدی که تأثیرگذار است، یعنی بسیاری ساده تلاوت می‌کنند اما احساس می‌کنید حس خوب و قابل قبولی را از این تلاوت می‌گیرید و دنبال سبک آن نیستید که در چه چارچوب و دستگاهی تلاوت می‌کند و صرفا می‌دانید که دلنشین تلات می‌کند که این به ذات برانگیخته شده و برگرفته شده از احساسی که قاری در حال حاضر به اجرای قرائت می‌پردازد، گرفته شده است.
صحبت پایانی؛
عرضی نیست و ان‌شاءالله موفق باشید و تشکر از خبرگزاری ایکنا.
انتهای پیام/
