قیامی از جنس شرافت و دینداری/ سیاهی رژیمی که در صفحات تاریخ ثبت شد + عکس

صفحات تقویم که هر کدام عنوان و مناسبتی را در دل خود دارند، یکی یکی ورق می‌زنیم تا به تیرماه آن هم بیست و یکمین روز می‌رسیم، روزی که سال‌ها بعد به نام روز «عفاف و حجاب» در تقویم‌های رسمی کشور ثبت شد.

بیست و یک تیرماه سال ۱۳۱۴ یادآور قیام خونین و پرافتخار مردمان دیار خورشید است که کشته‌شدن را بر سر تسلیم در برابر خود باختگی و غرب‌زدگی ترجیح دادند. ترجیح دادن خودشان باشند، مسلمان و باغیرت بمیرند اما در برابر دیکتاتوری حذف فرهنگ اسلامی سر تسلیم فرو نیاورند.

حدود 80 سال پیش در چنین روزی به گواه تاریخ و اسناد قطعی موجود در حافظه دیداری، شنیداری و کتبی این مرز و بوم، قیامی از جنس غیرت و مردانگی و بندگی در شهری مذهبی که متبرکه به حضور حریم یکی از امامان معصومین(ع) است، رقم خورد.

بنابر آنچه که در تاریخ آمده در 21 تیرماه سال 1314 شمسی و هم عصر رضاخان قلدر در حرم ملکوتی علی ابن موسی الرضا(ع) و در مسجد با عظمت گوهرشاد این صحن و سرا، حادثه‌ای رخ داد و برای همیشه در حافظه تاریخی مردم این مرز و بوم ماندگار شد .

ار همین رو الگویی برای همه دینمداران واقعی در مقابله با فساد و بی بندوبار زورگویان نادان تاریخ است که حریم و شرافت انسانی را به بهانه آزادی ظاهری و نه واقعی و حقیقی و در دفاع از حقوق زنان و به نام تجدد زیر پا گذاشتند. این روز برای همیشه در تاریخ این سرزمین ماندگار شد و درسی بود برای همه زورگویان بی‌فرهنگ و ریشه.

سفر به ترکیه آغاز پروژه بی بندوباری رضاخانی

ریشه این قیام به سال 1313 و سفر رضاشاه پهلوی به کشور ترکیه باز می‌گردد. شاه دنیا ندیده ایران وقتی در این سفر وضعیت بی‌بندوباری و بی‌حجابی زنان ترکیه و اقدامات پادشاه این کشور برای از بین بردن فرهنگ اصیل آن و وابستگی به غرب را می‌بیند، از همان ابتدای ورود به کشور با فضای رعب و وحشتی که ایجاد می‌کند درصدد است تا هر آنچه را که در ترکیه دیده در ایران اسلامی هم پیاده کند.

بعد از حدود یک سال از این سفر رضاخان تصمیم به پیاده‌کردن مأموریت پلید خود یعنی کشف حجاب به شکل علنی می‌گیرد و عملا قانون «متحدالشکل کردن البسه» را صادر می‌کند تا در راستای تغییر لباس، تغییر فرهنگ صورت گیرد و از همین جاست که حذف فرهنگ اسلامی توسط رضاخان آغاز شد.

رضا شاه، مبارزه با اسلام ناب را به شکل علنی به نهایت خود رساند و زمانی قیام مردمی علیه این اقدامات در خرداد 1314 در سراسر کشور به اوج خود رسید که توسط عُمال حکومت و به زور، حجاب از سر زنان مؤومن و پاکدامن ایرانی برگرفته شد و مردان می‌بایست کلاه غربی بر سر می‌کردند و حتی روحانیت اجازه پوشیدن لباس خود را نداشتند. بدین شکل شاه ایران سعی کرد تا سنت‌های مذهبی و دینی را نابود و فرهنگ به اصطلاح متمدن غربی را جایگزین آن کند.

به دنبال آن برگزاری مجالس عزاداری و روضه نیز موکول به کسب اجازه از شهربانی‌ها شد و غالبا شهربانی هم از صدور اجازه برای برگزاری مجالس خودداری می‌کرد. در این شرایط روحانیون و علما شهر مقدس مشهد با برگزاری جلسات مختلف درصدد مقابله با اقدامات رضاخان بودند و در این راستا محافل بسیاری برای آگاهی دادن به مردم برگزار کردند.

تجمع و تحصن مردم در مسجد گوهرشاد

حرم رضوی به ویژه مسجد گوهرشاد جزو مهمترین مکان‌های تجمع و تحصن مردم در اعتراض به حرکت‌‌های دین‌ستیز حکومت بود. حضور مردم هر روز در این مکان مقدس بیشتر شده و جلسات با هدایت علما بسیار پرشورتر برگزار می‌شد. از همین رو چند تن از علما و شخصیت‌های برجسته و سخنرانان این محافل از جمله شیخ حسین قمی‌، شیخ غلامرضا طبسی و شیخ نیشابوری دستگیر شدند.

از طرفی در تاریخ 20 تیر 1314 نظامیان حکومتی با شلیک به تجمعات مردم مشهد سعی در متفرق‌کردن آن‌ها را داشتند که با وجود کشته و زخمی‌شدن عده بسیاری، مردم مقاومت کردند و نظامیان بدون رسیدن به موفقیت مورد نظر خود، صحنه را ترک کردند.

فردای این روز یعنی 21 تیرماه جمعیت بیشتری در مسجد گوهرشاد حرم مطهر رضوی تجمع و به اقدامات شاه اعتراض کردند. نیروهای نظامی شهر مشهد به دستور حکومت و با تجهیزات بیشتر برای سرکوب مردم به میدان آمدند.

مردم مشهد پیشگام اعتراض به کشف حجاب

حدود ظهر و در پی دستور رضاخان مأموران نظامی، انتظامی و قزاق‌ها با شلیک گلوله و توپ به مردم متحصن در مسجد گوهرشاد هجوم آوردند و مردم بی دفاع را به خاک و خون کشیدند، ‏در این کشتار دسته جمعی هزاران نفر به شهادت ‏رسیدند. به گونه‌ای که در این تهاجم وحشیانه تعداد بسیاری شهید، مجروح و بازداشت شدند.

در واقع در این روز مردم متدین مشهد به عنوان پیشگامان اعتراض به حرکت منفور کشف حجاب و سیاست‌های ضد اسلامی و ارزشی رضاخان در صحن مسجد گوهرشاد حرم مطهر رضوی تحصن کردند و قیام شکوهمند و حرکت آگاهانه و اسلامی را در دل تاریخ به ثبت رساند.

به گواه شاهدان آ‌نقدر تعداد کشته‌ها زیاد بوده که جنازه مردم را با کامیون از صحنه کشتار خارج می‌کردند. علاوه بر این از روز بعد این جنایت است که دستگیری و تبعید علما و روحانیون مشهد به دستور رضاخان آغاز شد.

رضاشاه برای رسیدن به اهداف شوم اربابانش، به این جنایت اکتفا نکرد، و چون ‏احتمال قیام عمومی می‌داد، همه علمای مبارز مشهد را دستگیر و از مشهد مقدس ‏تبعید کرد. آیات حسین قمی، سید یونس اردبیلی و شیخ محمد آقازاده از جمله مراجع و علما تبعید شده بودند. البته آیت‌الله آقازاده بلافاصله بعد از تبعید به تهران به دست مزدوران پهلوی به شهادت رسید.

شیخ محمد تقی گنابادی معروف به بهلول و قیام گوهرشاد

در تحصن‌ها و تجمعاتی که مردم در مسجد گوهرشاد برپا می‌کردند، محمدتقی بهلول از جمله خطبایی بود که به منبر می‌رفت و با سخنرانی‌های خود مردم را به قیام و مقاومت در برابر زیاده خواهی‌های پهلوی دعوت و اقدامات شاه را محکوم می‌کرد؛ این عالم با بصیرت با سخنرانی و افشاگری‌های قاطع خود خطر نفوذ فرهنگ بیگانه و غرب در کشور ایران اسلامی را بیان و مردم را به قیام فرا می‌خواند.

سند افتخار ایرانیان مسلمان

قیام خونین مردم مشهد در مسجد گوهرشاد که برای دفاع از شرف و انسانیت، پاسداشت ارزش‌ها، توجه به کرامت انسانی و مقابله با از خود بیگانگی انجام شد برای همیشه در دفتر اقدامات سلسله منحوس پهلوی ثبت شد.

واقعه خونین و دردناک مسجد گوهرشاد مشهد و مردم بیداری که در مخالفت با بی حجابی پهلوی، با دست خالی در برابر اسلحه ایستادند و کشته شدند، سند افتخار ملتی است که تا پای جان می‌کوشد تا از معنویت و فرهنگ الهی خود در برابر فرهنگ غرب و از خود بیگانگی دفاع کند.

بی‌شک دفاع بانوان مسلمان ایران از لباس و حجابشان در جریان کشف حجاب رضاخانی، یک حماسه غرور انگیز در تاریخ ملت ماست. چه بسیار زنانی که به هیچ وجه نمی‌خواستند بدون حجاب اسلامی از خانه خارج شوند لذا تصمیم گرفتند در خانه بمانند که این خانه‌نشینی برای عده‌ای تا رفتن رضاشاه ادامه یافت، از همین رو این مقاومت بی‌نظیر و ستودنی است.

زهرا قندهاری/ خراسان رضوی