کرامت ذاتی انسان؛ مبنای طرح حقوق بشر در قرآن

به گزارش ایکنا از مازندران، حجت‌الاسلام محمود دیانی، عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران، امروز، 19 خردادماه در سلسله نشست نسیم هدایت که در اداره‌کل آموزش و پرورش مازندران برگزار شد، با اشاره به کرامت انسان در قرآن، گفت: در این باره اولین آیه‌ای که به ذهن هر قرآن‌پژوهی خطور می‌کند، آیه 70 سوره اسراء «وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ وَحَمَلْنَاهُمْ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَرَزَقْنَاهُم مِّنَ الطَّيِّبَاتِ وَفَضَّلْنَاهُمْ عَلَى كَثِيرٍ مِّمَّنْ خَلَقْنَا تَفْضِيلًا»، «ما بنی آدم را تکریم کردیم و آنها را در خشکی و دریا اجازه زیست و رفت و آمد دادیم و چیزهای پاکیزه رو رزق و روزی آنها قرار دادیم و آنها را بر بسیاری از چیزهایی که آفریدیم برتری دادیم.» است.

وی با اشاره به اینکه آیه 70 سوره اسراء پایه مبحث کرامت انسان است، افزود: اولین ظرافت در این آیه در مورد تکریم انسان و تاکید بر کرامت بوده و «وَلَقَدْ كَرَّمْنَا» هم لام مفتوحه و هم «قد» در آیه برای تاکید است.

دیانی با بیان اینکه بحث حقوق بشر بیش از هزار سال پیش در قرآن مطرح شده است، افزود: بحث حقوق بشر در قرآن مبتنی بر کرامت ذاتی است و هر چند انسان دارای کرامات اکتسابی نیز هست اما کرامات اکتسابی بحث حقوق بشر را حل نمی‌کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه مازندران با بیان اینکه، انسان به گونه‌ای خلق شده که می‌تواند کرامت را کسب کند، تصریح کرد: کرامت اقتضایی یعنی اینکه، اقتضای کرامت در انسان است، برخی از علما می‌گویند: مفهوم کرامت در این آیه و آیات دیگر این است که کرامت اقتضایی است و انسان می‌تواند کرامت کسب کند و کرامت بالفعل ندارد. در این نگاه اگر انسان به خودشان بپردازد تا عرش اعلی می‌رود و اگر به خودش نپردازد دو حالت دارد که یا به همین صورت می‌ماند یا به جایگاهی پایین تر از حیوان می‌رسد.

وی با بیان اینکه ما با این نظر مخالف هستیم که انسان بالفعل هیچ کرامتی ندارد، افزود: اسلام می‌گوید که انسان از آن نظر که انسان است کرامت دارد و ما حق نداریم که هر کافری و هر مشرکی را که دیدیم، مورد ضرب و شتم قرار داده یا به قتل برسانیم و این یعنی کرامت ذاتی انسان و این حرف نسبت به سایر مخلوقات و موجودات نیز صدق می‌کند که ما نباید دیگر موجودات را مورد شکنجه قرار داده و یا بکشیم. بلکه اتفاقاً آنها هم در قرآن به درجاتی از کرامت موصوف هستند.

دیانی با اشاره به اینکه، کرامت ذاتی انسان به راحتی از آیه 70 سوره مبارکه اسراء قابل فهم است، گفت: اصطلاح  «بنی‌آدم» در قرآن به معنای عام انسان‌هاست حتی «ناس»  که در قرآن گفته شده، بعضی زمان‌‌ها مراد آدم‌های خاصی است اما بنی‌آدم، اطلاق بر تمام فرزندان آدم شده است.

وی با بیان اینکه، کرامت در این آیه کرامت ذاتی انسان است، نه کرامت اقتضایی، افزود: انسان دارای کرامت اکتسابی نیز است و این اصل مسلم قرآنی است و دارای قوه تحصیل کرامت هم هست و این هم مسلم است.

انتهای پیام